FT3 - normy, badania i interpretacja wyników
Joanna Lewandowska-Bieniek
Dietetyk, diagnosta laboratoryjny i fitoterapeuta w jednym! Jej pasją jest szeroko pojęte zdrowie, które wspiera dietą oraz ziołami.
Data publikacji
11/30/2024
Co to jest FT3?
Trijodotyronina, jeden z hormonów tarczycy, pochodzi przede wszystkim (w 80%) z dejodynacji T4 w tkankach obwodowych (wątroba, nerki, mięśnie, mózg). Tylko niewielka ilość T3 (zaledwie 20%) jest wydzielana bezpośrednio przez tarczycę. Odwrotna T3 (rT3 - reverse T3), nieaktywny izomer T3, również pochodzi z konwersji obwodowej T4, ale powstaje w wyniku działania innej monodejodynazy. Podobnie jak T4, T3 wiąże się z białkami nośnikowymi, głównie białkami wiążącymi tyroksynę (TBG - thyroid binding globulin), których stężenie zmienia się pod wpływem wielu czynników. W diagnostyce stanu pacjenta, oceniana jest tzw. wolna frakcja trijodotyroniny (można też spotkać się z nazwą: wolna trójjodotyronina), niezwiązana z białkami, ponieważ pozwala ona na określenie faktycznego poziomu hormonu. T3 stanowi około 5% wszystkich hormonów tarczycy, ale wykazuje większą aktywność metaboliczną niż T4, szybszy metabolizm i szerszy zakres działania.
Kto powinien wykonać badanie?
- Każdy, kto chce zadbać o swoje zdrowie (raz na 2-3 lata),
- Osoby, które mają lub miały w rodzinie przypadki chorób tarczycy,
- Pacjenci z chorobami tarczycy,
- Osoby z nadwagą i otyłością,
- Osoby, które w krótkim czasie zmniejszyły masę ciała mimo prawidłowego apetytu,
- Osoby, które zaobserwowały u siebie zaparcia, spowolnienie, obrzęki, zwiększenie masy ciała, osłabienie, zmiany skórne, rozdwajanie się paznokci i włosów, cierpiące na częste uczucie zimna,
- Osoby, które zaobserwowały u siebie uderzenia gorąca, nadmierną potliwość,
- Osoby cierpiące na częste biegunki,
- Osoby z zaburzeniami pracy serca,
- Osoby, które zaobserwowały u siebie niepokój, pobudzenie, podenerwowanie,
- Osoby, które zaobserwowały u siebie wytrzeszcz oczu,
- Osoby chorujące na raka tarczycy w celu monitorowania leczenia,
- Osoby z podejrzeniem nadczynności tarczycy, gdy FT4 jest prawidłowe, a stężenie TSH obniżone.
Sprawdź jak łatwe i komfortowe może być pobranie w domu!
Kiedy i jak często wykonywać badanie FT3?
Stężenie T3 oznacza się rzadko. Jest to użyteczne w okolicach, w których nie ma dostatecznej podaży jodu lub w przypadku gruczolaka, gdy podejrzewa się nadczynność z powodu nadmiernej konwersji do T3, a więc bardzo rzadko. W tym przypadku stężenie wolnej T4 jest prawidłowe, a stężenie TSH obniżone lub prawidłowe.
Oznaczanie T3 nie jest wystarczająco czułe, aby móc diagnozować niedoczynność tarczycy, ponieważ konwersja T4 do T3 podtrzymuje długo prawidłowe stężenie T3, nawet wtedy gdy niedoczynność jest już znaczna.
Interpretacja uzyskanego wyniku zależy od stężenia FT4 i TSH w surowicy krwi. Wyniki te powinny być analizowane łącznie, ponieważ taki sposób oceny umożliwia zdiagnozowanie m.in. tzw. subklinicznej niedoczynności lub nadczynności tarczycy, przy których poziom hormonów tarczycy jest prawidłowy, a stężenie TSH nieznacznie podwyższone lub obniżone.
Poziom FT3, podobniej jak FT4, zależy od ilości hormonu tyreotropowego (TSH), wytwarzanego przez przysadkę mózgową. Wpływa on na wydzielanie hormonów przez tarczycę, odpowiada za utrzymanie prawidłowego stężenia FT3 i FT4 w organizmie. Poziom trójjodotyroniny ważny jest dla prawidłowego działania większości układów: krążenia, nerwowego, pokarmowego i rozrodczego. Stężenie FT3 we krwi odgrywa istotną rolę także w funkcjonowania nerek. Wolna frakcja hormonu T3 reguluje metabolizm węglowodanów i lipidów.
Jak się przygotować do badania FT3?
Przed pobraniem krwi:
• Pobranie krwi najlepiej wykonać w godzinach porannych (od 7 do 10 rano), na czczo (12 godzin od ostatniego posiłku), po nocnym odpoczynku oraz bez palenia papierosów. U niemowląt i małych dzieci dopuszczalne jest podanie lekkiego posiłku przed pobraniem, o ile lekarz nie zalecił inaczej.
• Nie należy wykonywać wcześniej wysiłku fizycznego, a przed pobraniem krwi odpocząć kilka minut.
• Pacjent powinien powstrzymać się od picia kawy, herbaty oraz napojów słodzonych przez co najmniej 12 godzin przed pobraniem krwi. Przed badaniem wskazane jest wypicie szklanki wody.
• 2-3 dni przed badaniem nie spożywać alkoholu, unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, nie spożywać obfitych posiłków.
• Jeśli pacjent przyjmuje jakieś leki, należy zgłosić to przed pobraniem krwi. Jeśli istnieje taka możliwość, należy wstrzymać się z przyjęciem leków do czasu pobrania krwi.
• Wykonać pobranie krwi przed przyjęciem leków z hormonem tyreotropowym.
• Suplementy zawierające biotynę należy odstawić minimum 7 dni przed badaniem.
Czynniki, które mogą mieć wpływ na wynik badania FT3?
Pora badania: zaleca się wykonanie testu między 7:00 a 10:00 rano, gdyż stężenie FT3 może podlegać naturalnym zmianom w ciągu doby.
Wysiłek fizyczny: zaleca się odpoczywać około 30-40 minut przed pobraniem krwi.
Leki: leczenie heparyną, inhibitory wiązania hormonów.
Normy i interpretacja wyników badania fT3
| Wiek | Norma FT3 |
|---|---|
| Noworodek | 2,65-9,68 pmol/l |
| Niemowlę do 3. m.ż. | 3,00-9,28 pmol/l |
| Niemowlę do 12. m.ż. | 3,30-8,95 pmol/l |
| Dziecko w wieku 1-6 lat | 3,69-8,46 pmol/l |
| Dziecko w wieku 6-11 lat | 3,88-8,02 pmol/l |
| Nastolatkowie 11-20 lat | 3,93-7,70 pmol/l |
| Dorośli | 3,1-6,80 pmol/l |
Normy w ciąży
| Trymestr | Norma FT3 |
|---|---|
| I | 3,6-6,55 pmol/l |
| II | 3,29-5,45 pmol/l |
| III | 3,1-5,37 pmol/l |
| Wynik należy interpretować razem z wynikiem TSH. |
Interpretacja wyniku FT3 przez pryzmat poziomu TSH jest szczególnie istotna u pacjentów, którzy cierpią na przewlekłe choroby, o podłożu nie tarczycowym. Jeśli pacjent przyjmuje leki, które mogą wpływać na białka transportujące T3, wówczas analiza wyniku powinna być prowadzona z uwzględnieniem szczególnych czynników.
Normy mogą różnić się między laboratoriami i są zależne od metody analizy próbki.
Poziom FT3 w surowicy krwi jest znacznie niższe niż FT4. Na proporcję FT3/FT4 ma wpływ wiele czynników. Aby uniknąć pomyłek w diagnostyce schorzeń, przy badaniu wolnej trójjodotyroniny należy poinformować lekarza o stwierdzonych chorobach, gdyż niektóre z nich mogą wpływać na prawidłową interpretację wyników. Zmiany w proporcjach tych hormonów możliwe są m.in. przy współistniejących chorobach układu sercowo-naczyniowego oraz niedoborze jodu.
Możliwe przyczyny odchyleń od normy wyników badania FT3
- Nadczynność tarczycy ↑
- Niedoczynność tarczycy ↓
- Ciąża ↑
- Choroba Gravesa i Basedowa ↑
- Choroba Hashimoto (rzadko) ↑
- Wole toksyczne wieloguzkowe ↑
- Gruczolak toksyczny ↑
- Przejściowe zapalenie tarczycy (poporodowe, bezobjawowe, wirusowe, choroba de Quervaina) ↑
- Ektopowa tkanka tarczycowa ↑
- Nowotwory tarczycy ↑
- Guz przysadki wydzielający TSH ↑
- Leczenie tyroksyną ↑
- Preparaty jodu ↑
- Leki: heparyna, glikokortykoidy, propranolol, amiodaron, propylotiouracyl ↑
- Kontrast ↑
- Choroba Hashimoto ↓
- Atroficzne zapalenie tarczycy ↓
- Infekcje tarczycy ↓
- Wrodzone defekty syntezy hormonów ↓
- Choroby przysadki z niedoborem TSH ↓
- Zespoły pozatarczycowe (ostre i przewlekłe choroby niezwiązane z tarczycą) ↓
- Guz przysadki ↓
- Amyloidoza ↓
- Agenezja lub hipoplazja tarczycy ↓
- Wole Riedla ↓
- Autoprzeciwciała przeciw tarczycy ↓
- Radioterapia tarczycy i szyi ↓
- Pooperacyjna niedoczynność (w tym wcześniejsze leczenie tyreotoksykozy) ↓
- Niedobór jodu ↓
- Leki: lit, jod ↓
- Nieprawidłowe dawkowanie tyroksyny ↓
Czy wiesz, że...
U pacjentów ciężko chorych i/lub długo hospitalizowanych stężenie T3 jest często obniżone. Ten „zespół niskiej T3” (euthyroid sick syndrome) charakteryzuje się obniżeniem stężenia FT3 w osoczu, spowodowanym nasileniem konwersji obwodowej T4 do rT3, która jest nieaktywna. Stężenie T3 jest zmniejszone na korzyść rT3, którą można oznaczać (wartości normalne wynoszą od 0,08 do 0,40 ng/ml). Stężenie TSH jest prawidłowe. Zespołu tego nie należy mylić z niedoczynnością tarczycy.
Powiązane badania – co jeszcze warto zbadać?
- TSH
- fT4
- anty-TPO
- anty-TG
- TRAB
- Prolaktyna
Sprawdź, jakie badania warto wykonać razem z badaniem poziomu FT3!
Artykuły powiązane z badaniem
Aby pośpiech związany z dotarciem do laboratorium nie wpłynął na wyniki badań, zachęcamy do skorzystania z pobrania krwi lub wymazu w domu za pomocą aplikacji Home Lab.
Nasze kanały dostępu socialmedia
