Joanna Lewandowska-Bieniek
Dietetyk, diagnosta laboratoryjny i fitoterapeuta w jednym! Jej pasją jest szeroko pojęte zdrowie, które wspiera dietą oraz ziołami.
Data publikacji
10/1/2025
Wykonanie badań mykologicznych pozwala określić, czy zmiany rzeczywiście mają podłoże grzybicze, a jeśli tak – wskazać gatunek patogenu. Jest to istotne, ponieważ terapia dermatofitów różni się od leczenia zakażeń wywołanych przez drożdżaki lub pleśnie oportunistyczne. Podolog, dysponując wynikiem badania, może precyzyjnie dostosować procedury pielęgnacyjne, a w razie potrzeby skierować pacjenta do dermatologa.
Nie każda zmiana w obrębie paznokcia jest równoznaczna z grzybicą. Paznokcie reagują na wiele czynników ogólnoustrojowych i miejscowych, dlatego diagnostyka różnicowa ma ogromne znaczenie w pracy podologa. Podobne objawy do grzybicy mogą dawać m.in. zmiany pourazowe (onycholiza, krwiaki podpaznokciowe, deformacje mechaniczne), choroby dermatologiczne takie jak łuszczyca paznokci czy liszaj płaski, a także infekcje bakteryjne, np. zakażenie Pseudomonas aeruginosa, które powoduje charakterystyczne zielonkawe przebarwienia. Z kolei choroby ogólnoustrojowe – niedobory żelaza, zaburzenia tarczycy czy cukrzyca – mogą prowadzić do łamliwości, rozdwajania lub nadmiernego pogrubienia płytki. Istotnym sygnałem ostrzegawczym są także zmiany barwnikowe, np. melanonychia, która w rzadkich przypadkach może być objawem czerniaka podpaznokciowego. Właśnie dlatego tak ważne jest potwierdzenie diagnozy za pomocą badań laboratoryjnych, aby odróżnić grzybicę od innych chorób paznokci i zastosować odpowiednie leczenie.
Podolog powinien rozważyć skierowanie pacjenta na badania w szczególności, gdy:
Ważne jest także, aby przed rozpoczęciem farmakoterapii doustnej mieć potwierdzenie laboratoryjne. Dzięki temu lekarz lub dermatolog może uniknąć niepotrzebnej, długotrwałej i obciążającej terapii, jeśli źródło problemu okaże się inne niż infekcja grzybicza. Dlatego w praktyce podologa czy dermatologa diagnostyka laboratoryjna (np. badania mykologiczne) jest tak ważna – pozwala odróżnić grzybicę od innych chorób paznokci, które mogą wyglądać bardzo podobnie, ale wymagają zupełnie innego leczenia.
Skuteczność pobierania materiału do badań mykologicznych zależy w dużej mierze od jakości próbki. Podolog powinien pamiętać o kilku zasadach:
Świadome i poprawne przygotowanie próbki to gwarancja wiarygodnego wyniku.
Tradycyjne badania mykologiczne opierają się na hodowli grzybów na specjalnych podłożach. Choć metoda ta pozostaje standardem, ma pewne ograniczenia – wynik uzyskuje się dopiero po kilku tygodniach, a niektóre gatunki mogą nie rosnąć w warunkach laboratoryjnych.
Dlatego coraz większe znaczenie mają metody molekularne. Badanie PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) pozwala na szybkie i precyzyjne wykrycie DNA patogenów, nawet gdy ich ilość w próbce jest niewielka. Co więcej, metoda ta umożliwia identyfikację konkretnego gatunku dermatofita lub drożdżaka.
W Polsce takie badania wykonuje m.in. laboratorium genetyczne Mineola w Krakowie, które specjalizuje się w diagnostyce chorób grzybiczych. Dzięki metodzie PCR pacjent może otrzymać wynik już po kilku dniach, co przyspiesza wdrożenie właściwego leczenia.
Sprawdź naszą ofertę wysyłkowych badań mykologicznych!
Badanie mykologiczne metodą PCR pozwala uzyskać wynik znacznie szybciej niż tradycyjna hodowla grzybów. W większości laboratoriów wynik dostępny jest do 14 dni roboczych od momentu dostarczenia materiału. Dzięki temu możliwe jest szybkie potwierdzenie obecności DNA patogenu i określenie jego gatunku, co pozwala na natychmiastowe wdrożenie odpowiedniej terapii. To ogromna przewaga PCR nad klasyczną hodowlą, na której rezultat trzeba czekać nawet 3–4 tygodnie. Ponadto, czułość klasycznej metody (hodowla) jest ograniczona, ponieważ nie wszystkie grzyby rosną w warunkach laboratoryjnych, a niekiedy patogeny są obecne w małej ilości i nie zostają wykryte. Wynik może być fałszywie ujemny, zwłaszcza gdy materiał został pobrany niewłaściwie albo pacjent stosował wcześniej leki przeciwgrzybicze. Dodatkowo hodowla nie zawsze pozwala na szybkie różnicowanie gatunków, co utrudnia precyzyjne dobranie terapii. Z tych powodów coraz częściej uzupełnia się tradycyjne badania metodami molekularnymi, takimi jak PCR.
Wynik ujemny nie zawsze wyklucza zakażenie – może być związany z nieprawidłowym pobraniem materiału lub niską aktywnością patogenu.
W procesie leczenia grzybicy paznokci podolog odgrywa kluczową rolę, choć nie prowadzi samodzielnie farmakoterapii. Jego zadania obejmują wstępną ocenę kliniczną, pobranie materiału do badań mykologicznych oraz mechaniczne opracowanie zmienionej chorobowo płytki paznokcia. Dzięki temu zmniejsza się ilość patogenu, poprawia penetracja leków miejscowych i komfort pacjenta. Podolog wspiera również terapię dermatologiczną, stosując preparaty zalecone przez lekarza oraz monitorując prawidłowe stosowanie zaleceń przez pacjenta. Kolejnym istotnym aspektem jest regularne kontrolowanie efektów leczenia – ocena odrastania zdrowej płytki i ewentualne kierowanie na powtórne badania mykologiczne. Nie mniej ważna jest edukacja pacjenta w zakresie higieny stóp, dezynfekcji obuwia i przyborów, noszenia przewiewnego obuwia oraz zapobiegania nawrotom infekcji. Dzięki tak kompleksowemu podejściu podolog znacząco zwiększa skuteczność leczenia i minimalizuje ryzyko nawrotów grzybicy.
Podolog, dzięki regularnym wizytom kontrolnym, pełni kluczową rolę w ocenie skuteczności leczenia. Współpraca z laboratorium pozwala śledzić, czy grzybica została całkowicie wyleczona, czy też konieczne jest przedłużenie terapii. Powtarzanie badań mykologicznych po zakończeniu leczenia umożliwia potwierdzenie eradykacji patogenu. To szczególnie ważne, ponieważ grzybica paznokci ma tendencję do nawrotów.
Skuteczne leczenie grzybicy paznokci wymaga ścisłej współpracy podologa, laboratorium diagnostycznego i dermatologa. Podolog przeprowadza wstępną ocenę kliniczną, pobiera materiał do badań mykologicznych oraz mechanicznie opracowuje zmienioną chorobowo płytkę paznokcia, co ułatwia penetrację leków i poprawia komfort pacjenta. Laboratorium analizuje próbki, wykorzystując metody mikroskopowe, hodowlę grzybów oraz nowoczesne testy molekularne, takie jak PCR, co pozwala precyzyjnie określić gatunek patogenu i monitorować efekty terapii. Dermatolog, korzystając z wyników badań, dobiera odpowiednią farmakoterapię miejscową lub ogólnoustrojową i nadzoruje przebieg leczenia. Taka interdyscyplinarna współpraca umożliwia pacjentowi kompleksową opiekę – od dokładnej diagnostyki, przez precyzyjne leczenie, aż po edukację i profilaktykę nawrotów – co znacząco zwiększa skuteczność terapii.
Najlepsza diagnostyka i terapia nie przyniosą trwałego efektu, jeśli pacjent nie będzie stosował się do zaleceń higienicznych. Edukacja obejmuje m.in.:
Świadomy pacjent rozumie, że grzybica to nie tylko defekt estetyczny, lecz także infekcja, która może się rozszerzać i nawracać. W efekcie edukacja zwiększa zaangażowanie pacjenta w terapię i poprawia skuteczność leczenia.
Diagnostyka laboratoryjna w podologii to fundament skutecznej terapii grzybic paznokci i skóry. Dzięki nowoczesnym metodom – w tym PCR, dostępnym w Mineola Laboratoria w Krakowie – możliwe jest szybkie i dokładne rozpoznanie patogenu. Podolog, współpracując z dermatologiem i laboratorium, ma realny wpływ na skrócenie czasu leczenia i poprawę komfortu życia pacjentów.
Nasze kanały dostępu socialmedia
