Dna moczanowa, znana również jako podagra, to forma zapalenia stawów charakteryzująca się nagłymi, silnymi atakami bólu, obrzękiem, zaczerwienieniem i ciepłem w stawach. Najczęściej dotyka stawu dużego palca u stopy, ale może również wpływać na inne stawy, takie jak kostki, kolana, nadgarstki, palce i łokcie. Wczesne i trafne rozpoznanie jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom tej choroby. Dna moczanowa jest schorzeniem, które można skutecznie kontrolować dzięki odpowiedniemu leczeniu i zmianom w stylu życia.

Czym jest dna moczanowa?

Dna moczanowa – inaczej skaza moczanowa lub podagra – to rodzaj zapalenia stawów spowodowany nadmiernym stężeniem kwasu moczowego we krwi. Krążący po organizmie kwas moczowy ma tendencję do gromadzenia się w tkankach i stawach, tworząc złogi moczanowe. W konsekwencji prowadzi to do postawania stanów zapalnych, a co za tym idzie dolegliwości bólowych, zaburzeń funkcjonowania nerek i powstawania kamieni w drogach moczowych. Dna jest typową chorobą cywilizacyjną, związaną̨ ze sposobem odżywiania: dużo mięsa, nadmiar potraw tłustych, nadmierne spożycie alkoholu, zwłaszcza piwa i mocnych trunków oraz kawy.

Objawy dny moczanowej

Główne objawy dny moczanowej to:

• Nagły, intensywny ból stawów, zazwyczaj w nocy

• Obrzęk i zaczerwienienie stawu

• Uczucie gorąca w dotkniętym stawie

• Ograniczony zakres ruchu w dotkniętym stawie

Choroba charakteryzuje się różną intensywnością objawów. Okresy całkowicie pozbawione uciążliwych objawów przeplatają się z czasem silnych napadów bólowych spowodowanych ostrym stanem zapalnym, które mogą przeistoczyć się w przewlekły stan zapalny lub odwrotnie. Napad dny może być sprowokowany stresem, urazem, spożyciem obfitego posiłku, alkoholu, zmęczeniem, infekcją, zabiegiem chirurgicznym.

Jak zdiagnozować dnę moczanową?

Dna moczanowa jest diagnozowana na podstawie objawów (wywiad medyczny), badania fizykalnego oraz testów laboratoryjnych.

1. Wywiad medyczny

Lekarz zbiera szczegółowe informacje na temat objawów, takich jak:

• Częstość i intensywność ataków bólu stawów

• Lokalizacja bólu

• Czas trwania ataków

• Czynniki, które mogą wywoływać ataki (np. dieta, alkohol, stres)

• Historia chorób w rodzinie, zwłaszcza przypadki dny moczanowej

2. Badanie fizykalne

Podczas badania fizykalnego lekarz ocenia:

• Obecność obrzęku, zaczerwienienia i ciepła w stawach

• Zakres ruchu w dotkniętych stawach

• Stan ogólny pacjenta, w tym ewentualne objawy związane z innymi chorobami przewlekłymi

3. Testy laboratoryjne

Najważniejsze testy laboratoryjne, które pomagają w diagnozie dny moczanowej, to:

• Badanie poziomu kwasu moczowego we krwi: Podwyższony poziom kwasu moczowego może wskazywać na dnę moczanową, choć nie wszyscy pacjenci z wysokim poziomem kwasu moczowego mają tę chorobę.

• Analiza płynu stawowego: Pobranie próbki płynu stawowego (artrocenteza) z dotkniętego stawu i badanie jej pod mikroskopem w celu wykrycia kryształów moczanu sodu. Obecność tych kryształów potwierdza diagnozę dny moczanowej.

• Testy moczu: Ocena wydalania kwasu moczowego z moczem może pomóc w zrozumieniu, czy organizm produkuje zbyt dużo kwasu moczowego, czy ma problemy z jego wydalaniem.

4. Badania obrazowe

W niektórych przypadkach lekarz może zlecić badania obrazowe w celu oceny stanu stawów:

• RTG (rentgen): Może pokazać uszkodzenia stawów spowodowane przewlekłą dną moczanową.

• Ultrasonografia: Może wykazać obecność kryształów moczanu w stawach i tkankach miękkich.

• Tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI): Są rzadziej stosowane, ale mogą dostarczyć szczegółowych obrazów stawów i tkanek, pomagając w ocenie zaawansowania choroby.

Kryteria diagnostyczne

Lekarze często korzystają z kryteriów diagnostycznych opracowanych przez różne organizacje medyczne, takich jak American College of Rheumatology (ACR) czy European League Against Rheumatism (EULAR), które pomagają w systematycznej ocenie objawów i wyników badań.

Diagnoza dny moczanowej wymaga dokładnej oceny medycznej, która obejmuje wywiad, badanie fizykalne, testy laboratoryjne i w niektórych przypadkach badania obrazowe. Wczesne i trafne rozpoznanie jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom tej choroby.

Sprawdź jak łatwe i komfortowe może być pobranie w domu!

Ile się żyje z dną moczanową?

Dna moczanowa, chociaż przewlekła i mogąca powodować znaczny dyskomfort oraz problemy zdrowotne, nie jest bezpośrednio śmiertelna. Oczekiwana długość życia osób z dną moczanową zależy od wielu czynników, w tym ogólnego stanu zdrowia, innych współistniejących schorzeń, stylu życia oraz skuteczności leczenia.

Czynniki wpływające na długość życia

Skuteczność leczenia: Regularne przyjmowanie leków obniżających poziom kwasu moczowego, takich jak allopurynol, oraz leków przeciwzapalnych podczas ataków, może znacząco poprawić jakość życia i zapobiec powikłaniom.

Styl życia: Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, unikanie nadmiernego spożycia alkoholu i dbanie o prawidłową masę ciała mają kluczowe znaczenie w zarządzaniu dną moczanową.

Współistniejące choroby: Dna moczanowa często współwystępuje z innymi schorzeniami, takimi jak nadciśnienie, cukrzyca, choroby serca i nerek. Skuteczne leczenie tych chorób jest niezbędne dla utrzymania zdrowia i wydłużenia życia.

Częstość i nasilenie ataków: Częste i ciężkie ataki dny mogą prowadzić do trwałego uszkodzenia stawów oraz innych powikłań, takich jak kamica nerkowa czy przewlekła niewydolność nerek.

Nie ma jednoznacznych danych dotyczących bezpośredniego wpływu dny moczanowej na długość życia, ponieważ jest to schorzenie, które można skutecznie kontrolować za pomocą odpowiedniego leczenia i zmian w stylu życia. Jednakże osoby, które nie zarządzają dobrze swoją dną moczanową, mogą być bardziej narażone na powikłania związane z innymi chorobami przewlekłymi, co może wpływać na długość życia.

Dieta przy dnie moczanowej

Zalecenia dla dny moczanowej

1. Potrawy przyrządza się metodą gotowania, gotowania na parze, pieczenia oraz duszenia bez obsmażania - dieta lekkostrawna.

2. Produkty mięsne powinny być zawsze gotowane w dużej ilości wody. Do 50 g mięsa dziennie.

3. Należy stosować wielokrotne wymienianie wody podczas gotowania mięs (w celu wypłukania puryn).

4. Potrawy powinny być łagodne, a do ich przyrządzenia powinno się używać naturalnych, niepikantnych przypraw (majeranek, tymianek, bazylia, pietruszka itd.).

5. Do przygotowania zup, zamiast mięsnego, zawsze wykorzystywać bulion warzywny.

6. Należy uzupełniać witaminę C.

7. Należy wypijać około 3 litrów płynów dziennie w celu wypłukiwania nadmiaru kwasu moczowego.

8. Należy bezwzględnie wyeliminować alkohol, SZCZEGÓLNIE PIWO!

Tabela 1. Produkty wskazane i przeciwwskazane w dnie moczanowej

Produkty	Wskazane	Przeciwwskazane
Pieczywo, zboża	Pszenne, żytnie i razowe, mąka pszenna, żytnia, ziemniaczana, pytlowa, razowa, makarony, kasze	Gryka, kiełki pszenne, nasiona słonecznika, drożdże piwne i piekarskie, ciasta drożdżowe, ciasto francuskie, ciastka kremowe
Dodatki do pieczywa	Masło, twarożek, serek homogenizowany, jaja gotowane, jajecznica, marmolada, dżemy, chude wędliny	Tłuste wędliny, konserwy, salceson, kaszanka, pasztetowa, smalec, tłuste sery, boczek, słonina
Mięso	Chude mięsa i ryby - w ograniczonych ilościach	Mięso tłuste, wątroba, nerki, płucka, mózg, serce, kury, gęś, karkówka, boczek Ryby - sardynki, szprotki, śledź, makrela, wszystkie wędzone, anchois, owoce morza
Tłuszcze	Dodawane na surowo: masło, śmietanka, oleje: rzepakowy, słonecznikowy, kukurydziany, oliwa z oliwek, orzechy, pestki dyni i słonecznika	Smalec, słonina, boczek, łój
Warzywa	Kalafior, pomidory, chrzan, marchew, koperek, sałata, szczypiorek, zielona pietruszka, cebula, ogórki, rzodkiewka, kalarepa, korzeń pietruszki, seler, ziemniaki, buraki	Soja, fasolka szparagowa, fasola biała, groch, szpinak, brukselka, szparagi, szczaw, grzyby
Owoce	Jagodowe, cytrusowe, jabłka, śliwki, gruszki, morele, brzoskwinie, winogrona, wiśnie	Suszone morele, rabarbar
Napoje	Mleko chude, słaba herbata, herbaty owocowe, napar z pokrzywy, rozcieńczone soki owocowe, soki warzywne	Mocna czarna herbata, kawa, kakao, czekolada, wszystkie rodzaje alkoholi
Zupy i sosy	Zupy i sosy na wywarach warzywnych	Tłuste, zawiesiste, na wywarach mięsnych, kostnych
Dodatki do zup	Bułka, grzanki, ciasto lane, kluski, makarony, kasze, ryż, ziemniaki	Pieczywo francuskie i drożdżowe
Desery	Kompoty owocowe, galaretki, kisiele, musy, budynie, herbatniki, biszkopty	Ciasto francuskie, ciasto drożdżowe, ciastka kremowe, kakao, czekolada, batony
Przyprawy	Cukier, miód, koperek, pietruszka, szczypiorek, kwasek cytrynowy, sok z cytryny, majeranek, cynamon	Ocet, pieprz, musztarda, papryka ostra, chrzan, maggi, kostki bulionowe, ziele angielskie, liść laurowy

W przypadku dny moczanowej należy unikać produktów zawierających dużo kwasu moczowego i białka. Poniżej lista produktów, które można jeść i takich, o których lepiej nawet nie myśleć ze względu na kwas moczowy.

Tabela 3. Zawartość kwasu moczowego w 100 g produktu

Produkt	Kwas moczowy w 100 g
Mięso i wędliny	80-180 mg niska zawartość puryn: szynka surowa i gotowana, kotlety schabowe, mięso zajęcze bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: polędwica, cielęcina, wieprzowina
Podroby	100-1050 mg bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: serce, wątroba, nerki
Drób	150-250 mg bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: gęsina, mięso kury
Ryby	120-560 mg niska zawartość puryn: węgorz wędzony, łosoś, halibut, sola, kawior bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: sardynki w oleju, szprotki wędzone
Zboża	0-850 mg bez kwasu moczowego: ryż, mąka ziemniaczana niska zawartość puryn: chleb, makaron, kasza manna bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: gryka, kiełki pszenne
Tłuszcze	0 mg
Mleko i przetwory	0 mg
Jaja	0 mg
Warzywa i ziemniaki	30-330 mg bardzo niska zawartość puryn (do 30 mg): ziemniaki, marchew, szparagi, sałaty bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: soja
Owoce	20-80 mg bardzo niska zawartość puryn (do 20 mg): prawie wszystkie gatunki owoców bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: suszone morele

Tabela 3. Przykładowy jadłospis (w nawiasach podano zawartość kwasu moczowego)

Śniadanie	Drugie śniadanie	Obiad	Podwieczorek	Kolacja
Kanapka z chleba żytniego z pastą jajeczną i koperkiem	Zapiekane pomidory z parmezanem i grzankami	Makaron spaghetti z awokado i parmezanem	Koktajl z mango	Sałatka z roszponką, serem brie, gruszką i granatem
240 kcal (32,65 mg)	215 kcal (24 mg)	390 kcal (61 mg)	175 kcal (26,4 mg)	230 kcal (30 mg)
- chleb żytni - 2 kromki (60 g) - jajko - 1 sztuka - jogurt naturalny - 1 łyżka (20 g) - koperek - 1 łyżeczka drobno pokrojonego (5 g) - sól i pieprz - po szczypcie	- pomidor - 2 sztuki - koperek - 1 łyżeczka drobno posiekanego (5 g) - parmezan - 1 łyżka startego (10 g) - pieczywo razowe - 2 kromki (60 g) - sól i pieprz ziołowy - po szczypcie	- makaron spaghetti razowy (50 g) - awokado - pół sztuki (70 g) - pomarańcza - sok z 1 sztuki - bazylia - garść świeżych listków - parmezan - 1 łyżka startego (10 g) - sól i pieprz- po szczypcie	- mango - pół sztuki (100 g) - jogurt naturalny - 180 g - kardamon - szczypta	- roszponka - garść - ser brie - 1/4 sztuki (30 g) - gruszka - 1 sztuka (100 g) - granat - ziarenka z połowy sztuki - oliwa z oliwek - 1 łyżka (10 g)
Jajko ugotować na twardo, następnie ostudzić i obrać. Zetrzeć na tarce o małych oczkach (lub drobno posiekać), dodać jogurt naturalny, koperek i przyprawy. Całość wymieszać i podać z przyprawami.	Pomidory umyć, pokroić na 1 cm plastry. Ułożyć na blaszce, przyprawić, posypać koperkiem, parmezanem i całość podpiec w piekarniku w 170 st. C, aż parmezan się rozpuści (ok. 5-8 minut). Podać na grzankach z pieczywa tostowego (przygotować w tosterze lub piekarniku).	Makaron ugotować zgodnie z instrukcja na opakowaniu. Awokado obrane ze skórki i pokrojone w mniejsze kawałki zblendować na gładko z sokiem z pomarańczy, liśćmi bazylii i przyprawami. Tak przygotowany sos wymieszać z makaronem i posypać parmezanem.	Miąższ obranego mango zblendować z jogurtem i kardamonem.	Na talerzu rozłożyć roszponkę i brie pokrojony na mniejsze kawałki. Dodać gruszkę nieobraną ze skóry i pokrojoną w kostkę. Skropić całość oliwą z oliwek i posypać ziarenkami granata.

Podwyższone stężenie kwasu moczowego można zmniejszyć poprzez regularne spożywanie naturalnego, szybkiego w przygotowaniu soku.

Składniki:

• średniej wielkości ogórek

• dwie łodygi selera

• plasterek cytryny

• jedna łyżeczka startego imbiru

Wszystkie składniki należy oczyścić, ogórek i seler pokroić w plasterki, a następnie wszystko umieścić w blenderze. Dalej do mieszanki dodać plasterek cytryny i imbir.

Następnie należy zmiksować ze sobą składniki, aż do uzyskania jednolitej, gładkiej masy. Tak przygotowany napój należy pić codziennie, najlepiej na pusty żołądek, a drugą porcję o dowolnej porze dnia.

Powikłania przy dnie moczanowej

Dna moczanowa, jeśli nie jest odpowiednio zarządzana, może prowadzić do wielu powikłań, które mogą poważnie wpłynąć na zdrowie i jakość życia. Główne powikłania związane z dną moczanową to:

1. Przewlekłe zapalenie stawów

Nieleczona dna moczanowa może prowadzić do przewlekłego zapalenia stawów, co skutkuje stałym bólem, sztywnością i ograniczeniem ruchomości stawów. Powtarzające się ataki mogą powodować trwałe uszkodzenie stawów i tkanki otaczającej.

2. Guzki dnawe (tofus)

Złogi kryształów kwasu moczowego mogą tworzyć guzki zwane tofusami. Guzki te mogą pojawić się w różnych częściach ciała, w tym w stawach, ścięgnach, małżowinach usznych i innych tkankach miękkich. Mogą być bolesne i prowadzić do deformacji stawów oraz uszkodzenia kości i chrząstek.

3. Kamica nerkowa

Podwyższony poziom kwasu moczowego może prowadzić do tworzenia się kamieni nerkowych, które mogą powodować ból, krwiomocz (obecność krwi w moczu) i infekcje dróg moczowych. Kamica nerkowa może także prowadzić do poważnych uszkodzeń nerek.

4. Przewlekła niewydolność nerek

Długotrwałe, wysokie stężenie kwasu moczowego może prowadzić do uszkodzenia nerek i przewlekłej niewydolności nerek. Uszkodzenia nerek mogą pogorszyć zdolność organizmu do wydalania kwasu moczowego, co prowadzi do dalszego pogorszenia stanu zdrowia.

5. Zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych

Dna moczanowa jest związana ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa i niewydolność serca. Wysoki poziom kwasu moczowego może przyczyniać się do stanu zapalnego i uszkodzeń naczyń krwionośnych.

6. Zespół metaboliczny

Dna moczanowa często współwystępuje z zespołem metabolicznym, który obejmuje insulinooporność, otyłość, dyslipidemię (nieprawidłowy poziom lipidów we krwi) i nadciśnienie tętnicze. Zespół metaboliczny zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych.

7. Upośledzenie jakości życia

Powtarzające się ataki dny moczanowej i przewlekły ból mogą znacząco wpłynąć na jakość życia. Może to prowadzić do ograniczeń w codziennych aktywnościach, problemów z pracą zawodową oraz problemów emocjonalnych, takich jak depresja i lęk.

Zapobieganie powikłaniom

Aby zapobiec powikłaniom dny moczanowej, ważne jest:

• Regularne monitorowanie i kontrolowanie poziomu kwasu moczowego we krwi

• Stosowanie się do zaleceń lekarza dotyczących leczenia farmakologicznego

• Zdrowa dieta i styl życia, w tym unikanie produktów bogatych w puryny i nadmiernego spożycia alkoholu

• Utrzymanie prawidłowej masy ciała

• Regularna aktywność fizyczna

• Unikanie czynników wywołujących ataki dny moczanowej

Odpowiednie zarządzanie dną moczanową może znacznie zmniejszyć ryzyko powikłań i poprawić jakość życia.

Podsumowanie

Dna moczanowa (podagra) jest formą zapalenia stawów wywołaną nadmiernym nagromadzeniem kwasu moczowego w organizmie, co prowadzi do powstawania kryształów moczanu sodu w stawach. Dna moczanowa jest schorzeniem, które można skutecznie kontrolować za pomocą odpowiedniego leczenia, zmian w stylu życia oraz regularnych bada, które można zlecać np. z aplikacją homelab24.pl, co pozwala na prowadzenie pełnego i aktywnego życia.

Aby pośpiech związany z dotarciem do laboratorium nie wpłynął na wyniki badań, zachęcamy do skorzystania z pobrania krwi lub wymazu w domu za pomocą aplikacji Home Lab.