Ilona Güllü
Poliglotka, marketerka, podróżniczka. Mieszkała przez dwa lata w Turcji. Ilona była podwykonawczynią Google. Pracowała też w przeszłości jako tłumacz medyczny. Jej teksty na blogu obejmują głównie tematykę lifestyle'ową.
Data publikacji
2/4/2025
Pizza ma ciekawą historię, sięgającą czasów antycznych. Już w czasach starożytnej Grecji i Rzymu jedzono płaskie chleby z różnymi dodatkami, które można uznać za przodków współczesnej pizzy. Rzymianie piekli tzw. placentę, czyli płaski placek z mąki, wody i oliwy, często podawany z ziołami i serem.
Włoska pizza, jaką znamy dzisiaj, wywodzi się z Neapolu, gdzie w XVIII wieku zaczęto przygotowywać płaskie placki z dodatkiem pomidorów, które przybyły do Europy z Ameryki. W XIX wieku powstała jedna z najsłynniejszych odmian – Pizza Margherita, stworzona na cześć królowej Małgorzaty Sabaudzkiej. Składniki – pomidory, mozzarella i bazylia – symbolizowały kolory włoskiej flagi.
Pizza zaczęła zdobywać międzynarodową popularność w XX wieku, zwłaszcza po emigracji Włochów do USA, gdzie pojawiły się różne jej odmiany. Dziś jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych i lubianych dań na świecie, z niezliczoną liczbą wariantów i dodatków, dostosowanych do lokalnych gustów.
Wokół pizzy narosło we wczesnych latach 2000 wiele krzywdzących stereotypów. Wykorzystywanie przez komercyjne pizzerie dużej ilości tłustych serów, przetworzonych wędlin, soli oraz grubego ciasta sprawiło, że danie to uzyskało łatkę dania tuczącego, uzależniającego, z niską ilością wartości odżywczych.
Tak naprawdę, wiele zależy od wielkości porcji, częstotliwości spożycia i dodatków, które zastosujesz. Jedzenie pizzy w umiarkowanych ilościach, zwłaszcza jako część zbilansowanej diety, nie musi prowadzić do przybierania na wadze. Przeciwnie – przy zastosowaniu niektórych zasad może stać się częścią zbilansowanej diety.
To pytanie zadała nasza dietetyk Joanna Lewandowska-Bieniek w programie „Dieta Cud” na kanale TV Mazowsze. Łukasz Chrobot, który jest współwłaścicielem pizzerii „Festa Italiana” w Płocku wymienił kilka zasad, które wyznają Włosi i do których sam ściśle się stosuje.
Korzystają z mąki typu 00: Mąka typu 00 jest kluczowym składnikiem tradycyjnej włoskiej pizzy, szczególnie neapolitańskiej. Jest niezwykle drobno mielona, co zapewnia gładkie, elastyczne ciasto idealne do formowania cienkich placków. Dzięki odpowiedniej zawartości glutenu (10–12%) ciasto dobrze wyrasta, zachowując lekkość i strukturę, a wysoka zdolność do chłonięcia wody pozwala na uzyskanie odpowiedniego nawodnienia, co skutkuje miękkim wnętrzem i chrupiącymi brzegami. Dodatkowo, mąka 00 sprawia, że pizza jest lekka i łatwostrawna, co w połączeniu z jej tradycyjnym zastosowaniem w pizzy neapolitańskiej czyni ją niezastąpioną w osiągnięciu autentycznego efektu.
Zamiast sosów, używają oliwy: Wielu konsumentów, a zwłaszcza dzieci, dolewa do pizzy przeróżne sosy, które komercyjne pizzerie dołączają do swojej oferty. Ten dodatek (zwłaszcza na bazie majonezu) jest nie tylko ciężkostrawny, ale „zabija” smak pizzy. Oliwy smakowe podkreślają smak pizzy, zamiast go przytłaczać. Wzbogacone ziołami, czosnkiem, ostrą papryką czy cytrusami, dodają aromatu i subtelności, nie dominując nad daniem. Są także lżejsze i zdrowsze, zawierając korzystne dla serca tłuszcze nienasycone i antyoksydanty, które nie obciążają posiłku zbędnymi kaloriami ani dodatkami. To podejście doskonale wpisuje się w filozofię kuchni śródziemnomorskiej, gdzie liczy się równowaga i harmonia smaków.
Stosują świeże, sezonowe składniki: Tradycyjna włoska kuchnia opiera się na prostocie i wysokiej jakości produktów, takich jak świeże pomidory, mozzarella czy bazylia. Sezonowe produkty są naturalnie dojrzewające, przez co mają intensywniejszy smak, aromat i wyższą zawartość składników odżywczych. Świeże pomidory, zioła czy warzywa nadają pizzy lekkości i harmonii, które są fundamentem włoskiej kuchni, unikającej nadmiaru przetworzonej żywności.
Używają niewielkiej ilości mozarelli: Włosi kładą niewielką ilość mozzarelli na pizzę, ponieważ zależy im na zachowaniu równowagi smaków i podkreśleniu jakości każdego składnika. W tradycyjnej włoskiej pizzy mozzarella ma być dodatkiem, a nie dominującym elementem, dzięki czemu nie przytłacza smaku sosu pomidorowego, świeżych ziół czy innych składników. Mniejsza ilość sera sprawia również, że pizza pozostaje lżejsza i mniej kaloryczna. Absolutnie zakazane są tu produkty seropodobne. Dietetyk Joanna Lewandowska-Bieniek dodaje: Mozzarella ma tę zaletę, że bardzo dobrze się rozpuszcza na takiej pizzy, będzie super-ciągnąca, ale jest też dużo mniej kaloryczna, niż pozostałe sery.
Pieką w kamiennym piecu opalanym drewnem: Dzięki wysokiej temperaturze ciasto i składniki są pieczone błyskawicznie (1–2 minuty). Zachowują one więcej wartości odżywczych, np. witamin w warzywach czy antyoksydantów w pomidorowym sosie. Ponadto, piec opalany drewnem nadaje charakterystyczny smak, eliminując potrzebę wzmacniaczy smaku czy konserwantów.
Nie każdy z nas jest w posiadaniu prawdziwej włoskiej mąki typu 00, pieca opalanego drewnem czy ma dostęp do składników sprowadzanych z Włoch. Czy to oznacza, że nie ma szans stworzenia dobrej jakości pizzy? Bynajmniej. Oto kilka wskazówek, które uczynią Twoje danie zdrowszym w polskich realiach:
Nie żałuj sosu pomidorowego na cieście: Łukasz Chrobot szczególnie poleca wykonanie sosu z wysokiej jakości pomidorów, które potem należy zblendować. Do gotowego sosu zaleca się dodanie aromatycznych ziół oraz niewielkiej ilości soli. Jak podkreśla nasza dietetyk, w sosie pomidorowym znajdziemy duże ilości likopenu. Ten antyoksydant działa antynowotworowo, a także wspomaga odchudzanie. Szczególnie polecany jest on panom, ponieważ ma on zbawienny wpływ na prostatę.
Rozważ wykonanie ciasta razowego: Jeżeli nie posiadasz mąki typu 00, wspaniałą alternatywą może okazać się wykonanie ciasta na mące pełnoziarnistej, która posiada niższy indeks glikemiczny, jest bogatsza w błonnik, witaminy oraz minerały. Dzięki niej, pizza zyskuje nieco bardziej wyrazisty smak i staje się zdrowszą opcją, idealną dla osób dbających o zbilansowaną dietę. Pamiętaj jednak, że mąka pełnoziarnista może sprawić, że ciasto będzie mniej elastyczne, dlatego warto dodać odrobinę oliwy z oliwek i pozwolić mu nieco dłużej wyrastać, aby uzyskać odpowiednią strukturę. Jeżeli jednak nie jesteś fanem produktów razowych, postaraj się wykonać cieńsze ciasto.
Używaj świeżych, lokalnych warzyw: Na pizzy dietetycznej powinno znaleźć się dużo warzyw sezonowych, np. pomidory, cebula, papryka czy rukola. Są one niskokaloryczne, bogate w błonnik, witaminy i antyoksydanty. Warzywa te nie tylko wzbogacają smak dania, ale także sprawiają, że jest ono bardziej sycące i lekkostrawne. Warto rozważyć wegetariańską opcję pizzy, ponieważ posiada ona zdecydowanie mniejszą ilość kalorii, niż jej mięsna wersja. Jeden kawałek zawiera około 200 kcal, podczas gdy dodatki mięsne takie jak salami czy pepperoni, mogą znacznie podnieść kaloryczność, dodając od 50 do 100 kcal na kawałek w zależności od ilości.
Jeżeli pizza mięsna, to tylko białkowa: Jeśli jednak masz ochotę na pizzę z mięsnymi dodatkami, warto ograniczyć tłuste wędliny i postawić na mięso zawierające mniej tłuszczu. Rozważ dodanie grillowanego kurczaka lub indyka, które są chudsze, a jednocześnie dostarczają pełnowartościowego białka. Można również dodać chudą wołowinę lub szynkę parmeńską.
Spróbuj pizzy na cieście kalafiorowym: Pizza na cieście kalafiorowym zyskuje na popularności dzięki swoim licznym zaletom. Po pierwsze, jest znacznie mniej kaloryczna niż tradycyjna pizza na cieście pszennym, co sprawia, że jest doskonałą opcją dla osób dbających o linię lub na diecie niskowęglowodanowej. Kalafior to także doskonałe źródło błonnika, witamin C, K oraz kwasu foliowego, co czyni ją zdrowszym wyborem. Ciasto kalafiorowe jest łatwiejsze do strawienia, lekkie, a jednocześnie pełne wartości odżywczych, wspomagających odporność. Co ważne, jest to świetny wybór dla osób z nietolerancją glutenu, ponieważ nie zawiera on tego składnika.
Nowością na płockich talerzach, a zarazem skutecznym chwytem marketingowym pizzerii Festa Italiana jest pizza nr 19 - „Cztery Sery” pieczona na czarnym cieście. Czy wspomniane ciasto pieczone jest kilka minut dłużej do momentu uzyskania zapachu spalenizny? Absolutnie nie. Do mąki, z której robiona jest ciasto, dodawany jest węgiel drzewny. Sprawia to, że pizza nie tylko nabiera unikalnego wyglądu, ale jest też bardziej lekkostrawna. Sam węgiel aktywny ma właściwości detoksykacyjne. Pomaga usuwać toksyny z organizmu, wspomaga trawienie i może wspierać zdrowie jelit.
Oczywiście, kiedy czarna pizza pojawiła się w ofercie Festa Italiana, nie brakowało zabawnych nieporozumień. O jednym z nich opowiedział sam Łukasz Chrobot podczas kręcenia odcinka programu „Dieta Cud”: Przyjechała jedna z drużyn ekstraklasy do Płocka na mecz z Wisłą Płock. Kierownik drużyny wybrał naszą pizzerię, aby zamówić pomeczową pizzę w celu uzupełnienia węglowodanów piłkarzy. Zamówili około 30 różnych pizz. […] Zaproponowałem pizzę „Cztery Sery” ze względu na to, że jest czarne ciasto. Zadzwoniłem i poinformowałem ich o tym, że jest na czarnym cieście, ale kierownik, ze względu na to, że przegrali, chyba o tym zapomniał. W nocy miałem telefon na powrocie, że jest wszystko w porządku, pizza bardzo smaczna, ale niestety on poprosi o zwrot pieniędzy lub jakiś rabat, ponieważ 5 pizz było spalonych. […] To był taki mankament – dla nas śmieszny, ale dla nich niestety nie, ponieważ musieli zjeść tę pizzę już zimną.
Każdy z nas potrzebuje w różnym stopniu różnych składników odżywczych, aby cieszyć się zdrowym organizmem. Aby dobrać odpowiedni jadłospis (nie wykluczając kompozycji Twojej idealnej pizzy), warto skontaktować się z profesjonalnym dietetykiem.
W Home Lab możesz umówić się na telekonsultację dietetyczną z doświadczonymi specjalistami. Wystarczy założyć Konto Pacjenta na portalu lub w aplikacji Home Lab, wybrać interesujący nas rodzaj konsultacji oraz preferowaną datę i godzinę. Aby wskazówki były jak najlepiej dobrane do Twoich potrzeb, po umówieniu teleporady otrzymasz od nas kwestionariusz, który należy wypełnić w odesłać najpóźniej 24 godziny przed planowaną konsultacją. Rozmowa trwa 45 minut, a jej cena standardowa wynosi 59,99 zł*.
Warto wykonać też odpowiednie badania krwi! W wybranych lokalizacjach Home Lab oferuje pakiet badań DIETETYCZNY z profesjonalnym i komfortowym pobraniem w domu. Możesz do niego dołączyć usługę akcesoryjną Analiza Dietetyczna Wyników Krwi**, dzięki której, na podstawie wyników badań, otrzymasz wstępne wskazówki dotyczące zmian w diecie. Cena dodatku wynosi 1 zł. Pamiętaj jednak, że analiza nie zastępuje konsultacji dietetycznej, gdyż bazuje ona wyłącznie na wynikach badań. Nie jest w stanie przeanalizować potencjalnych alergii lub nietolerancji.
*Przedstawiona oferta cenowa ma charakter informacyjny, nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu Art.66 par.1 Kodeksu Cywilnego.
**Uwaga! Analiza Dietetyczna nie stanowi diagnozy lekarskiej, konsultacji medycznej i nie może zastępować leczenia lub terapii, realizowanej przez podmiot prowadzący działalność leczniczą, w szczególności nie może zastępować konsultacji lekarskiej. Jednocześnie Analiza Dietetyczna jest przypisana do ściśle określonych Badań, w związku z czym jest ona oparta i ograniczona wyłącznie do danych wynikających z tychże wyników badań.
Nasze kanały dostępu socialmedia
