Karolina Robakiewicz
Diagnostka laboratoryjna pracująca na co dzień w laboratorium medycznym, a po godzinach instruktorka fitness. Interesuje się wszystkim, co związane ze zdrowiem człowieka, dlatego obydwa zawody wykonuje z pasją.
Data publikacji
1/3/2024
Prolaktyna (PRL) jest hormonem peptydowym wydzielanym przez przedni płat przysadki. Jej główną funkcją jest inicjacja i utrzymanie wydzielania mleka przez gruczoły sutkowe w okresie laktacji. Drażnienie brodawek przez ssące dziecko stymuluje dalsze wydzielanie prolaktyny i zapewnia ciągłą produkcję mleka. Natomiast jeśli po porodzie kobieta nie karmi piersią, stężenie prolaktyny wraca do niższych stężeń sprzed ciąży. W mniejszych ilościach prolaktyna może być również wytwarzana przez inne narządy, takie jak m.in. macica (u kobiet), gruczoł piersiowy lub prostata (u mężczyzn).
Innymi funkcjami prolaktyny jest m.in.
Kobiety, gdy obserwuje się:
Mężczyźni, gdy obserwuje się:
Ponadto, gdy występują:
Badanie wykonuje się najczęściej w przypadku objawów sugerujących nadmiar prolaktyny. U kobiet w przypadku umiarkowanego wzrostu stężenia tego hormonu (wartości nieprzekraczające 2-krotności górnej granicy referencyjnej) obserwuje się spadek libido i zaburzenia miesiączkowania. Przy większym wzroście może dojść do braku miesiączki, niepłodności, mlekotoku i objawów osteoporozy. W przypadku hiperprolaktynemii u mężczyzn może występować spadek libido, ginekomastia (rozrost gruczołu piersiowego), impotencja i objawy osteoporozy. Badanie zaleca się również przy zaburzeniach dojrzewania płciowego.
Przed pobraniem krwi:
• Pobranie krwi najlepiej wykonać w godzinach porannych (od 7 do 10 rano), na czczo (12 godzin od ostatniego posiłku), po nocnym odpoczynku oraz bez palenia papierosów. U niemowląt i małych dzieci dopuszczalne jest podanie lekkiego posiłku przed pobraniem, o ile lekarz nie zalecił inaczej.
• Nie należy wykonywać wcześniej wysiłku fizycznego, a przed pobraniem krwi odpocząć kilka minut.
• Pacjent powinien powstrzymać się od picia kawy, herbaty oraz napojów słodzonych przez co najmniej 12 godzin przed pobraniem krwi. Przed badaniem wskazane jest wypicie szklanki wody.
• 2-3 dni przed badaniem nie spożywać alkoholu, unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, nie spożywać obfitych posiłków.
• Stosunek płciowy i drażnienie brodawek sutkowych pobudza wydzielanie prolaktyny, więc do kilkunastu godzin przed pobraniem należy zachować wstrzemięźliwość seksualną.
• U kobiet badanie należy wykonywać w pierwszej fazie cyklu.
• Jeśli pacjent przyjmuje jakieś leki, należy zgłosić to przed pobraniem krwi. Jeśli istnieje taka możliwość, należy wstrzymać się z przyjęciem leków do czasu pobrania krwi.
Pora badania: zaleca się wykonanie testu między 8:00 a 10:00 rano.
Wysiłek fizyczny: zaleca się odpoczywać około 30-40 minut przed pobraniem krwi.
Nie należy pobierać krwi po badaniu ginekologicznym, stresujących sytuacjach lub stymulacji gruczołu sutkowego (np. po karmieniu piersią).
Stosunek płciowy: może zawyżać wynik.
Alkohol: może zawyżać wynik.
Leki: niektóre leki antykoncepcyjne, leki na ciśnienie krwi i leki przeciwdepresyjne mogą wpływać na wyniki i należy je odstawić przed wykonaniem badania po konsultacji z lekarzem.
Gruczolak przysadki, który wydziela prolaktynę w sposób niekontrolowany, nie poddający się fizjologicznym mechanizmom regulacyjnym.
Leki: doustne środki antykoncepcyjne i hormonalna terapia zastępcza, metoklopramid, metyldopa, neuroleptyki, leki przeciwdrgawkowe, leki przeciwdepresyjne, leki obniżające ciśnienie, leki znieczulające i przeciwhistaminowe oraz opioidy.
Stres, a nawet strach przed pobraniem mogą zawyżyć wynik.
Choroby podwzgórza.
Pierwotna niedoczynność tarczycy.
Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Przewlekła niewydolność wątroby i nerek.
Zespół policystycznych jajników.
Niskie stężenia prolaktyny występują rzadziej i zwykle nie są wskazaniem do leczenia, jednak mogą być objawem niewydolności przysadki mózgowej.
Dzieci przed okresem pokwitania: 1-15 ng/ml Kobiety przed menopauzą: 5-20 ng/ml Mężczyżni dorośli: 5-15 ng/ml
Próg wartości patologicznej został ustalony na 25 ng/ml.
Czasami wyniki wyrażone sa w jednostkach międzynarodowych. Współczynnik przeliczeniowy w zależności od zastosowanych odczynników wynosi 1 ng = 21-36 uj./ml.
W przypadku wyniku granicznego, zaleca się powtórzenie badania w innym dniu lub kilkukrotne oznaczenie co 15-20 minut. Pozwoli to na wykluczenie wpływu pulsacyjnego wydzielania prolaktyny.
Ciąża i karmienie:
W okresie ciąży stężenie prolaktyny wzrasta aż do wartości 250 ng/ml na krótko przed porodem.
Po porodzie, jeśli kobieta nie karmi piersią, stężenie prolaktyny normalizuje się w ciągu 2 tygodni, a jeśli karmi, każde karmienie wywołuje szczytowe wydzielanie hormonu, którego amplituda maleje z czasem, tak że w 3 miesiące po rozpoczęciu karmienia piersią stężenie prolaktyny powraca do poziomu prawidłowego.
Jeśli u pacjenta bez objawów hiperprolaktynemii występuje wysokie stężenie prolaktyny, należy wziąć pod uwagę makroprolaktynemię. Makroprolaktyna to cząsteczka prolaktyny związana z przeciwciałami. Nie ma ona znaczenia klinicznego, ponieważ ma słabą aktywność biologiczną jednak reaguje z odczynnikami wykorzystywanymi w standardowych metodach oznaczania prolaktyny co prowadzi do wyników fałszywie dodatnich. Aby potwierdzić występowanie takich cząsteczek, próbkę surowicy należy poddać działaniu 25% glikolu polietylenowego, który wytrąci makroprolaktynę. U pacjentów z makroprolaktynemią stężenie prolaktyny może się różnić nawet kilkukrotnie w zależności od użytej metody.
Czy wiesz, że... Niski poziom prolaktyny może wynikać z wielu różnych chorób. Jest to jednak bardzo rzadki stan i występuje u osób z ograniczoną czynnością przysadki mózgowej.
Może prowadzić również do niewystarczającej podaży mleka po porodzie.
Większość osób z niskim poziomem prolaktyny nie ma żadnych dolegliwości, ale badania pokazują, że mogą być bardziej podatne na infekcje.
Makroprolaktyna
Kreatynina
TSH
Sprawdź, jakie badania warto wykonać razem z badaniem poziomu prolaktyny!
