Karolina Robakiewicz
Diagnostka laboratoryjna pracująca na co dzień w laboratorium medycznym, a po godzinach instruktorka fitness. Interesuje się wszystkim, co związane ze zdrowiem człowieka, dlatego obydwa zawody wykonuje z pasją.
Data publikacji
10/17/2023
Tarczyca to niewielki gruczoł wydzielania wewnętrznego zlokalizowany w przedniej, dolnej części szyi. Składa się z dwóch płatów bocznych połączonych cieśnią przez co swoim kształtem przypomina motyla. Komórki tarczycy syntetyzują tyroksynę (T4), trijodotyroninę (T3) oraz kalcytoninę, która bierze udział w regulacji gospodarki fosforanowo – wapniowej. Tarczyca nie wydziela TSH. TSH to hormon produkowany przez przysadkę, który stymuluje syntezę hormonów tarczycy (T4 i T3). Natomiast hormony tarczycy hamują syntezę TSH. Jest to zasada tzw. ujemnego sprzężenia zwrotnego. Niewielkie zmiany stężenia hormonów tarczycy powodują duże zmiany stężenia TSH dlatego to właśnie ten parametr jest podstawowym badaniem w ocenie funkcji tarczycy. <u>U osób z prawidłową funkcją podwzgórza i przysadki</u> prawidłowe stężenie TSH będzie wykluczało problem z tarczycą; podwyższone ↑ TSH będzie wskazywać na obniżone ↓ stężenie hormonów tarczycy; obniżone ↓ TSH będzie wskazywać na podwyższone ↑ stężenie hormonów tarczycy.
T4 i T3 uwolnione do krwi są transportowane w połączeniu z białkami nośnikowymi. Ze względu na wpływ stężenia białek transportujących na wyniki oznaczeń, zalecanym badaniem jest oznaczanie stężenia wolnych hormonów czyli fT4 i fT3 (free T4 i free T3).
Jak widać hormony tarczycy mają wpływ na wiele układów w organizmie, ich rola jest bardzo zróżnicowana, dlatego też objawy niedoczynności lub nadczynności tarczycy mogą być różne u różnych pacjentów.
Niedoczynność tarczycy może być pierwotna jeśli choroba dotyczy tarczycy lub wtórna jeśli dotyczy podwzgórza lub przysadki. Najczęściej zaburzenia mają charakter pierwotny i mogą mieć następujące przyczyny:
Nadczynność również może mieć charakter pierwotny lub wtórny w zależności od tego czy źródłem nieprawidłowości jest choroba tarczycy czy przysadki lub podwzgórza. Najczęstszymi przyczynami pierwotnej nadczynności tarczycy są:
Jak wspomniano wyżej, podstawowym badaniem w ocenie funkcji tarczycy jest TSH, które jest najczulszym wskaźnikiem zmian wydzielania hormonów przez tarczycę. Jednak należy pamiętać, że łatwa interpretacja wyniku ↑TSH = niedoczynność tarczycy i ↓ TSH = nadczynność tarczycy jest możliwa tylko w przypadku prawidłowej czynności podwzgórza i przysadki. We wtórnej nadczynności tarczycy spowodowanej gruczolakiem przysadki wydzielającym TSH, wysokie stężenie TSH będzie występowało jednocześnie z wysokim stężeniem fT3 i fT4, ponieważ nie będzie wtedy działał mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego. W przypadku wtórnej niedoczynności tarczycy, w której przyczyną jest upośledzona funkcja podwzgórza lub przysadki, zarówno TSH jak i fT3 oraz fT4 będą obniżone.
Innymi badaniami w diagnostyce chorób tarczycy są badania immunologiczne. Najczęściej oznacza się przeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej (aTPO), przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie (aTG) oraz przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (TRAB).
aTPO występują u 98% pacjentów z przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy (choroba Hashimoto), u 70% chorych z chorobą Gravesa-Basedowa, u 10-15% chorych z podostrym zapaleniem tarczycy i u 5-10% zdrowej populacji.
aTG występują u 50-60% chorych z przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy, u 30% chorych z chorobą Gravesa-Basedowa, u 10-15% chorych z podostrym zapaleniem tarczycy i u 5-10% zdrowej populacji.
TRAB stwierdza się u 96% osób chorych na chorobę Gravesa-Basedowa. Nie stwierdza się ich u osób zdrowych, ewentualnie u bliskich krewnych chorych na chorobę G-B.
Oprócz badań laboratoryjnych przydatne mogą być też badania takie jak USG narządu, biopsja czy scyntygrafia czyli badanie z wykorzystaniem radioaktywnego izotopu jodu.
*Literatura dostępna u autora
Tarczyca jest jednym z największych gruczołów wydzielania wewnętrznego człowieka, co więcej jest jednym z najważniejszych organów w układzie człowieka. Tarczyca odgrywa bowiem istotną rolę w wielu procesach zachodzących w ludzkim organizmie, dlatego zaburzenia w jej funkcjonowaniu mogą prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych. Kluczowym elementem do zachowania zdrowia oraz utrzymania dobrego samopoczucia jest regularna diagnostyka funkcjonowania tego narządu.
