Cholesterol LDL - normy, badania i interpretacja wyników
Joanna Lewandowska-Bieniek
Dietetyk, diagnosta laboratoryjny i fitoterapeuta w jednym! Jej pasją jest szeroko pojęte zdrowie, które wspiera dietą oraz ziołami.
Data publikacji
4/15/2024
Joanna Lewandowska-Bieniek
Dietetyk, diagnosta laboratoryjny i fitoterapeuta w jednym! Jej pasją jest szeroko pojęte zdrowie, które wspiera dietą oraz ziołami.
Data publikacji
4/15/2024
Cholesterol LDL (lipoproteina o niskiej gęstości) jest tym tzw. „złym” cholesterolem, gdyż jego większe stężenie zwiększa ryzyko występowania chorób układu sercowo-naczyniowego (przede wszystkim miażdżycy), które mogą prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia komplikacji i powikłań, takich jak choroba wieńcowa serca, zawał lub udar mózgu. We krwi cholesterol jest transportowany przez lipoproteiny LDL.
Przenosi 70% całego cholesterolu w osoczu.
Dostarcza cholesterol do tkanek za pośrednictwem receptora, który umożliwia jego wniknięcie do wnętrza komórek.
Gdy poziom LDL cholesterolu jest zbyt wysoki, może to prowadzić do jego nadmiernego osadzania się w ścianach naczyń krwionośnych, co stanowi czynnik ryzyka dla zdrowia serca.
Oznaczenie cholesterolu LDL wykonuje się w celu określenia ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej serca. Ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego rośnie wprost proporcjonalnie ze wzrostem stężeń „złego” cholesterolu LDL we krwi. Dlatego oznaczanie poziomu cholesterolu LDL ma niezwykle duże znaczenie w profilaktyce miażdżycy, chorobie wieńcowej serca, zawałowi i udarowi.
Wczesne wykrycie nieprawidłowości poziomu cholesterolu LDL pozwala na wdrożenie zmian w diecie i zapobiega groźnym dla zdrowia i życia powikłaniom. Regularne badanie cholesterolu LDL pomaga zapobiegać tym schorzeniom.
Warto wykonać lipidogram – badanie służące do oceny gospodarki lipidowej oraz wchodzące w skład oceny ryzyka sercowo-naczyniowego, czyli prawdopodobieństwa wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej lub zgonu z jej powodu. Badanie to obejmuje oznaczenie stężenia następujących parametrów we krwi: cholesterol całkowity, cholesterol frakcji LDL, cholesterol frakcji HDL, cholesterol frakcji nie-HDL oraz triglicerydów.
Każdy, kto chce zadbać o swoje zdrowie (co 3 lata);
Osoby z nadwagą i otyłością;
Osoby palące papierosy;
Osoby przewlekle zestresowane;
Osoby z nadciśnieniem tętniczym lub chorobą wieńcową;
Osoby, które ukończyły 45. rok życia;
Osoby z chorobami o podłożu zapalanym, np. reumatoidalnym zapaleniem stawów, cukrzycą;
Osoby z chorobami tarczycy;
Osoby w trakcie terapii retinoidami (np. podczas leczenia Izotekiem).
Rodzinne występowanie dyslipidemii,
Osoby z zaburzeniami czynności nerek,
Osoby z siedzącym trybem życia/o niskim stopniu aktywności fizycznej,
Mężczyźni
Osoby stosujące dietę zwierającą duże ilości tłuszczów nasyconych,
Osoby z zaburzeniami pracy wątroby,
Badanie powinno być wykonywane co 3-5 lat u osób dorosłych bez czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca, przynajmniej raz u dzieci w wieku 9-11 lat, a następnie u młodzieży w wieku 17-21 lat.
Osoby ze stwierdzoną miażdżycą, które przeszły udar mózgu lub zawał serca powinny wykonywać badanie wg zaleceń lekarza.
Badanie cholesterolu LDL powinno się oznaczać po upływie przynajmniej 6 tygodni od porodu.
Przed pobraniem krwi:
• Pobranie krwi najlepiej wykonać w godzinach porannych (od 7 do 10 rano), na czczo (12 godzin od ostatniego posiłku), po nocnym odpoczynku oraz bez palenia papierosów. U niemowląt i małych dzieci dopuszczalne jest podanie lekkiego posiłku przed pobraniem, o ile lekarz nie zalecił inaczej.
• Nie należy wykonywać wcześniej wysiłku fizycznego, a przed pobraniem krwi odpocząć kilka minut.
• Pacjent powinien powstrzymać się od picia kawy, herbaty oraz napojów słodzonych przez co najmniej 12 godzin przed pobraniem krwi. Przed badaniem wskazane jest wypicie szklanki wody.
• 2-3 dni przed badaniem nie spożywać alkoholu, unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, nie spożywać obfitych posiłków.
• Jeśli pacjent przyjmuje jakieś leki, należy zgłosić to przed pobraniem krwi. Jeśli istnieje taka możliwość, należy wstrzymać się z przyjęciem leków do czasu pobrania krwi.
Posiłki maja niewielki wpływ na wynik badania, jednakże ze względu na częste wykonywanie tego badania z innymi składowymi lipidogramu, krew należy pobierać rano po 12-godzinnej przerwie w przyjmowaniu posiłków.
Leki: progestageny, glikokortykosteroidy, inhibitory proteazy stosowane w leczeniu zakażenia HIV.
Ostra infekcja: stężenie cholesterolu LDL zmniejsza się w jej okresie.
Przewlekły stan zapalny, np. RZS: stężenie cholesterolu LDL jest zmniejszone.
Bezpośrednio po zawale serca oraz po urazie (np.: zabiegu chirurgicznym czy wypadku) stężenie cholesterolu LDL zmniejsza się.
Normy cholesterolu LDL:
Stężenie cholesterolu LDL w surowicy wyliczane jest wg równania Friedewalda. Stężenie triglicerydów powyżej 400 mg/dl (4,52 mmol/l) uniemożliwia wyliczenie cholesterolu LDL. Wskazane jest wtedy powtórzeni badania lub badanie cholesterolu LDL metodą bezpośrednią.
LDL-C<70 mg/dl (<1,8 mmol/l), nie-HDL-C<100 mg/dl (2,6 mmol/l) - dla bardzo dużego ryzyka sercowo-naczyniowego > 10% wg skali SCORE
LDL-C<100 mg/dl (<2,6 mmol/l), nie-HDL-C<130 mg/dl (3,3 mmol/l) - dla dużego ryzyka sercowo-naczyniowego 5-10% wg skali SCORE
LDL-C<115 mg/dl (<3,0 mmol/l), nie-HDL-C<145 mg/dl (3,8 mmol/l) - dla umiarkowanego lub małego ryzyka sercowo-naczyniowego <5% wg skali SCORE
Normy mogą różnić się między laboratoriami i są zależne od metody analizy próbki. Cholesterol LDL powinien stanowić 2-3-krotną wartość cholesterolu HDL.
Niektóre postaci hipercholesterolemii - rzadkie, lecz o najcięższym przebiegu - mają charakter rodzinny, monogenowy. Najczęściej są związane z mutacją genu kodującego receptor komórkowy LDL (receptor apo B100), który pozwala LDL przechodzić do wnętrza komórek. Wobec całkowitego lub częściowego niedoboru receptorów dochodzi do gromadzenia się LDL we krwi i czasami w tętniczkach; hipercholesterolemia i miażdżyca ujawniają się bardzo wcześnie.
W postaci homozygotycznej hipercholesterolemii złogi cholesterolu w skórze i w ścięgnach występują od dzieciństwa (hipercholesterolemiczna rodzinna ksantomatoza skórno-ścięgnista). Incydenty wieńcowe występują przed 20. rokiem życia. Stężenie cholesterolu LDL przekracza 5 g/l.
Choroba w postaci heterozygotycznej ma łagodniejszy przebieg. W połowie przypadków objawia się występowaniem żółtaków ścięgien Achillesa i ścięgien mięśni prostowników palców (rodzinna hipercholesterolemiczna ksantomatoza ścięgien); u osób w średnim wieku (u mężczyzn w 40.-50. roku życia, u kobiet w okresie menopauzy) jest powikłana miażdżycą naczyń wieńcowych. Stężenie cholesterolu LDL wynosi 2-4,5 g/l.
Rzadziej występuje niedobór apolipoproteiny B100 uwarunkowany genetycznie i dziedziczony w sposób autosomalnie dominujący. Obraz kliniczny jest taki sam jak w rodzinnej hipercholesterolemii uwarunkowanej mutacją genu kodującego receptor dla LDL, jednak żółtaki są rzadkie i występują późno. Stężenie cholesterolu LDL wynosi 2-2,8 g/l.
Czysta hipercholesterolemia jest związana ze zwiększeniem stężenia wyłącznie frakcji LDL cholesterolu. Osocze pozostaje zawsze przejrzyste. Hipercholesterolemia jest izolowana (nie występuje zwiększenie stężenia triglicerydów) i nie zmienia się z upływem czasu. Stężenia apolipoproteiny B i cholesterolu LDL są zwiększone. Stężenia cholesterolu HDL i apolipoproteiny Al są prawidłowe lub zmniejszone. Wielkość ryzyka wystąpienia miażdżycy i ryzyka wczesnego jej ujawnienia się są proporcjonalne do wielkości cholesterolemii.
Hipercholesterolemia mieszana jest spowodowana zwiększeniem stężenia frakcji LDL i VLDL cholesterolu i połączona z endogenną hipertriglicerydemią. Poziom hipertriglicerydemii zmienia się przy kolejnych pobraniach w taki sposób, że osocze jest raz przejrzyste, raz mleczne. Ta forma hipercholesterolemii często występuje wraz z hiperglikemią i insulinoopornością w ramach zespołu metabolicznego.
Czy wiesz, że... Wprowadzenie diety z niską zawartością tłuszczów nasyconych (poniżej 7% kalorii z tłuszczów nasyconych) zwykle prowadzi do obniżenia cholesterolu LDL o około 10%.
Sprawdź, jakie badania warto wykonać razem z badaniem poziomu cholesterolu HDL!
Lipidogram – proste badanie o dużym znaczeniu