Cholesterol LDL - normy, badania i interpretacja wyników

Reklama HL Tygodnik Płocki (6).png
zdjęcie JLB.PNG

Joanna Lewandowska-Bieniek

Dietetyk, diagnosta laboratoryjny i fitoterapeuta w jednym! Jej pasją jest szeroko pojęte zdrowie, które wspiera dietą oraz ziołami.

Data publikacji

4/15/2024

Co to jest cholesterol LDL?

Cholesterol LDL (lipoproteina o niskiej gęstości) jest tym tzw. „złym” cholesterolem, gdyż jego większe stężenie zwiększa ryzyko występowania chorób układu sercowo-naczyniowego (przede wszystkim miażdżycy), które mogą prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia komplikacji i powikłań, takich jak choroba wieńcowa serca, zawał lub udar mózgu. We krwi cholesterol jest transportowany przez lipoproteiny LDL.

Cholesterol LDL:

  • Przenosi 70% całego cholesterolu w osoczu.

  • Dostarcza cholesterol do tkanek za pośrednictwem receptora, który umożliwia jego wniknięcie do wnętrza komórek.

  • Gdy poziom LDL cholesterolu jest zbyt wysoki, może to prowadzić do jego nadmiernego osadzania się w ścianach naczyń krwionośnych, co stanowi czynnik ryzyka dla zdrowia serca.

Cholesterol LDL - dlaczego warto wykonać badanie?

Oznaczenie cholesterolu LDL wykonuje się w celu określenia ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej serca. Ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego rośnie wprost proporcjonalnie ze wzrostem stężeń „złego” cholesterolu LDL we krwi. Dlatego oznaczanie poziomu cholesterolu LDL ma niezwykle duże znaczenie w profilaktyce miażdżycy, chorobie wieńcowej serca, zawałowi i udarowi.

Wczesne wykrycie nieprawidłowości poziomu cholesterolu LDL pozwala na wdrożenie zmian w diecie i zapobiega groźnym dla zdrowia i życia powikłaniom. Regularne badanie cholesterolu LDL pomaga zapobiegać tym schorzeniom.

Warto wykonać lipidogram – badanie służące do oceny gospodarki lipidowej oraz wchodzące w skład oceny ryzyka sercowo-naczyniowego, czyli prawdopodobieństwa wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej lub zgonu z jej powodu. Badanie to obejmuje oznaczenie stężenia następujących parametrów we krwi: cholesterol całkowity, cholesterol frakcji LDL, cholesterol frakcji HDL, cholesterol frakcji nie-HDL oraz triglicerydów.

Kto powinien wykonać badanie?

  • Każdy, kto chce zadbać o swoje zdrowie (co 3 lata);

  • Osoby z nadwagą i otyłością;

  • Osoby palące papierosy;

  • Osoby przewlekle zestresowane;

  • Osoby z nadciśnieniem tętniczym lub chorobą wieńcową;

  • Osoby, które ukończyły 45. rok życia;

  • Osoby z chorobami o podłożu zapalanym, np. reumatoidalnym zapaleniem stawów, cukrzycą;

  • Osoby z chorobami tarczycy;

  • Osoby w trakcie terapii retinoidami (np. podczas leczenia Izotekiem).

  • Rodzinne występowanie dyslipidemii,

  • Osoby z zaburzeniami czynności nerek,

  • Osoby z siedzącym trybem życia/o niskim stopniu aktywności fizycznej,

  • Mężczyźni

  • Osoby stosujące dietę zwierającą duże ilości tłuszczów nasyconych,

  • Osoby z zaburzeniami pracy wątroby,

Sprawdź jak łatwe i komfortowe może być pobranie w domu!

button (8).png

Google 2.png

Kiedy i jak często wykonywać badanie cholesterolu LDL?

Badanie powinno być wykonywane co 3-5 lat u osób dorosłych bez czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca, przynajmniej raz u dzieci w wieku 9-11 lat, a następnie u młodzieży w wieku 17-21 lat.

Osoby ze stwierdzoną miażdżycą, które przeszły udar mózgu lub zawał serca powinny wykonywać badanie wg zaleceń lekarza.

Badanie cholesterolu LDL powinno się oznaczać po upływie przynajmniej 6 tygodni od porodu.

Jak się przygotować do badania cholesterolu LDL?

Przed pobraniem krwi:

• Pobranie krwi najlepiej wykonać w godzinach porannych (od 7 do 10 rano), na czczo (12 godzin od ostatniego posiłku), po nocnym odpoczynku oraz bez palenia papierosów. U niemowląt i małych dzieci dopuszczalne jest podanie lekkiego posiłku przed pobraniem, o ile lekarz nie zalecił inaczej.

• Nie należy wykonywać wcześniej wysiłku fizycznego, a przed pobraniem krwi odpocząć kilka minut.

• Pacjent powinien powstrzymać się od picia kawy, herbaty oraz napojów słodzonych przez co najmniej 12 godzin przed pobraniem krwi. Przed badaniem wskazane jest wypicie szklanki wody.

• 2-3 dni przed badaniem nie spożywać alkoholu, unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, nie spożywać obfitych posiłków.

• Jeśli pacjent przyjmuje jakieś leki, należy zgłosić to przed pobraniem krwi. Jeśli istnieje taka możliwość, należy wstrzymać się z przyjęciem leków do czasu pobrania krwi.

Czynniki, które mogą mieć wpływ na wynik badania cholesterolu LDL?

Posiłki maja niewielki wpływ na wynik badania, jednakże ze względu na częste wykonywanie tego badania z innymi składowymi lipidogramu, krew należy pobierać rano po 12-godzinnej przerwie w przyjmowaniu posiłków.

Leki: progestageny, glikokortykosteroidy, inhibitory proteazy stosowane w leczeniu zakażenia HIV.

Ostra infekcja: stężenie cholesterolu LDL zmniejsza się w jej okresie.

Przewlekły stan zapalny, np. RZS: stężenie cholesterolu LDL jest zmniejszone.

Bezpośrednio po zawale serca oraz po urazie (np.: zabiegu chirurgicznym czy wypadku) stężenie cholesterolu LDL zmniejsza się.

Normy i interpretacja wyników badania cholesterolu LDL

Normy cholesterolu LDL:

Stężenie cholesterolu LDL w surowicy wyliczane jest wg równania Friedewalda. Stężenie triglicerydów powyżej 400 mg/dl (4,52 mmol/l) uniemożliwia wyliczenie cholesterolu LDL. Wskazane jest wtedy powtórzeni badania lub badanie cholesterolu LDL metodą bezpośrednią.

LDL-C<70 mg/dl (<1,8 mmol/l), nie-HDL-C<100 mg/dl (2,6 mmol/l) - dla bardzo dużego ryzyka sercowo-naczyniowego > 10% wg skali SCORE

LDL-C<100 mg/dl (<2,6 mmol/l), nie-HDL-C<130 mg/dl (3,3 mmol/l) - dla dużego ryzyka sercowo-naczyniowego 5-10% wg skali SCORE

LDL-C<115 mg/dl (<3,0 mmol/l), nie-HDL-C<145 mg/dl (3,8 mmol/l) - dla umiarkowanego lub małego ryzyka sercowo-naczyniowego <5% wg skali SCORE

Normy mogą różnić się między laboratoriami i są zależne od metody analizy próbki. Cholesterol LDL powinien stanowić 2-3-krotną wartość cholesterolu HDL.

Niektóre postaci hipercholesterolemii - rzadkie, lecz o najcięższym przebiegu - mają charakter rodzinny, monogenowy. Najczęściej są związane z mutacją genu kodującego receptor komórkowy LDL (receptor apo B100), który pozwala LDL przechodzić do wnętrza komórek. Wobec całkowitego lub częściowego niedoboru receptorów dochodzi do gromadzenia się LDL we krwi i czasami w tętniczkach; hipercholesterolemia i miażdżyca ujawniają się bardzo wcześnie.

W postaci homozygotycznej hipercholesterolemii złogi cholesterolu w skórze i w ścięgnach występują od dzieciństwa (hipercholesterolemiczna rodzinna ksantomatoza skórno-ścięgnista). Incydenty wieńcowe występują przed 20. rokiem życia. Stężenie cholesterolu LDL przekracza 5 g/l.

Choroba w postaci heterozygotycznej ma łagodniejszy przebieg. W połowie przypadków objawia się występowaniem żółtaków ścięgien Achillesa i ścięgien mięśni prostowników palców (rodzinna hipercholesterolemiczna ksantomatoza ścięgien); u osób w średnim wieku (u mężczyzn w 40.-50. roku życia, u kobiet w okresie menopauzy) jest powikłana miażdżycą naczyń wieńcowych. Stężenie cholesterolu LDL wynosi 2-4,5 g/l.

Rzadziej występuje niedobór apolipoproteiny B100 uwarunkowany genetycznie i dziedziczony w sposób autosomalnie dominujący. Obraz kliniczny jest taki sam jak w rodzinnej hipercholesterolemii uwarunkowanej mutacją genu kodującego receptor dla LDL, jednak żółtaki są rzadkie i występują późno. Stężenie cholesterolu LDL wynosi 2-2,8 g/l.

Czysta hipercholesterolemia jest związana ze zwiększeniem stężenia wyłącznie frakcji LDL cholesterolu. Osocze pozostaje zawsze przejrzyste. Hipercholesterolemia jest izolowana (nie występuje zwiększenie stężenia triglicerydów) i nie zmienia się z upływem czasu. Stężenia apolipoproteiny B i cholesterolu LDL są zwiększone. Stężenia cholesterolu HDL i apolipoproteiny Al są prawidłowe lub zmniejszone. Wielkość ryzyka wystąpienia miażdżycy i ryzyka wczesnego jej ujawnienia się są proporcjonalne do wielkości cholesterolemii.

Hipercholesterolemia mieszana jest spowodowana zwiększeniem stężenia frakcji LDL i VLDL cholesterolu i połączona z endogenną hipertriglicerydemią. Poziom hipertriglicerydemii zmienia się przy kolejnych pobraniach w taki sposób, że osocze jest raz przejrzyste, raz mleczne. Ta forma hipercholesterolemii często występuje wraz z hiperglikemią i insulinoopornością w ramach zespołu metabolicznego.

Możliwe przyczyny odchyleń od normy wyników badania cholesterolu LDL

  1. U osób z wysoką i regularną aktywnością fizyczną ↓
  2. U osób stosujących niektóre leki regulujące gospodarkę lipidową ↓
  3. Przewlekła choroba nerek ↑
  4. Hipertriglicerydemia ↑
  5. Palenie tytoniu ↑
  6. Źle zbilansowana dieta (duże ilości tłuszczów nasyconych, duże ilości alkoholu) ↑
  7. Nadciśnienie tętnicze ↑
  8. Mała aktywność fizyczna ↑
  9. Otyłość ↑
  10. Cukrzyca ↑
  11. Niedoczynność tarczycy ↑
  12. Nadczynność tarczycy ↓
  13. Choroby wątroby ↑
  14. Zaawansowana marskość i inne ciężkie uszkodzenia miąższu wątroby ↓
  15. Sepsa ↓
  16. Wyniszczenie organizmu ↓
  17. Ciąża ↑

Czy wiesz, że... Wprowadzenie diety z niską zawartością tłuszczów nasyconych (poniżej 7% kalorii z tłuszczów nasyconych) zwykle prowadzi do obniżenia cholesterolu LDL o około 10%.

Powiązane badania – co jeszcze warto zbadać?

Sprawdź, jakie badania warto wykonać razem z badaniem poziomu cholesterolu HDL!

  1. Lipidogram

  2. Cholesterol całkowity

  3. Cholesterol HDL

  4. Triglicerydy

Artykuły powiązane z badaniem

Lipidogram – proste badanie o dużym znaczeniu

Aby pośpiech związany z dotarciem do laboratorium nie wpłynął na wyniki badań, zachęcamy do skorzystania z pobrania krwi lub wymazu w domu za pomocą aplikacji Home Lab.

button (5).png