Cholesterol całkowity - normy, badania i interpretacja wyników

Co to jest cholesterol całkowity?

Badanie cholesterolu całkowitego (TC, CHOL) pozwala na ocenę ryzyka rozwoju miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego w skali SCORE,  ryzyka hipercholesterolemii (podejrzenia rodzinnej hipercholesterolemii) oraz  wyliczeń  stężeń frakcji LDL (LDL-C) i  nie-HDL (nie-HDL-C) – to dwie składowe cholesterolu całkowitego.  Jest to badanie przesiewowe.

Cholesterol:

Jest składnikiem wszystkich błon biologicznych, prekursorem hormonów sterydowych, kwasów żółciowych oraz witaminy D.
40% całego cholesterolu ustroju znajduje się w tkance nerwowej (składnik mieliny).
Pochodzi głównie z syntezy własnej (wyjątek: tkanka nerwowa i mięśniowa).
Źródłem cholesterolu egzogennego są cząsteczki LDL. Receptory LDL są we wszystkich tkankach, z czego 2/3 znajdują się w wątrobie.
Nadmiar cholesterolu przechwytywany jest przez frakcje HDL (do wątroby).
Największy udział w produkcji cholesterolu mają wątroba (85%), jelito cienkie (8%) i skóra (5%).
Ponad 90% cholesterolu usuwane jest z organizmu z żółcią.

Wysoki cholesterol - dlaczego warto wykonać badanie?

Wczesne wykrycie nieprawidłowości poziomu cholesterolu całkowitego pozwala na wdrożenie skutecznego leczenia i zapobiega groźnym dla zdrowia i życia powikłaniom. Regularne badanie cholesterolu całkowitego pomaga zapobiegać miażdżycy, chorobie wieńcowej serca, zawałowi i udarowi.

Warto wykonać lipidogram – badanie służące do oceny gospodarki lipidowej oraz wchodzące w skład oceny ryzyka sercowo-naczyniowego, czyli prawdopodobieństwa wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej lub zgonu z jej powodu. Badanie to obejmuje oznaczenie stężenia następujących parametrów we krwi: cholesterol całkowity, cholesterol frakcji LDL, cholesterol frakcji HDL, cholesterol frakcji nie-HDL oraz triglicerydów.

Kto powinien wykonać badanie?

Każdy, kto chce zadbać o swoje zdrowie (raz w roku);
Osoby z nadwagą i otyłością;
Osoby palące papierosy;
Osoby z nadciśnieniem tętniczym lub chorobą wieńcową;
Osoby, które ukończyły 45. rok życia;
Cukrzycy;
Osoby z chorobami tarczycy;
Osoby w trakcie terapii retinoidami (np. podczas leczenia Izotekiem).
Rodzinne występowanie dyslipidemii,
Osoby z zaburzeniami czynności nerek,
Osoby z siedzącym trybem życia/o niskim stopniu aktywności fizycznej,
Mężczyźni
Osoby stosujące dietę zwierającą duże ilości tłuszczów nasyconych,
Osoby z zaburzeniami pracy wątroby,

Sprawdź jak łatwe i komfortowe może być pobranie w domu!

Google 2.png

Kiedy i jak często wykonywać badanie cholesterolu?

Podwyższony cholesterol całkowity często nie daje żadnych objawów, dlatego warto wykonać badanie raz w roku. Regularne oznaczanie jego poziomu pozwala zapobiegać wielu chorobom układu krążenia.

Osoby ze stwierdzoną miażdżycą, przeszły udar mózgu lub zawał serca powinny wykonywać badanie wg zaleceń lekarza.

Jak się przygotować do badania cholesterolu?

Przed pobraniem krwi:

• Pobranie krwi najlepiej wykonać w godzinach porannych (od 7 do 10 rano), na czczo (12 godzin od ostatniego posiłku), po nocnym odpoczynku oraz bez palenia papierosów. U niemowląt i małych dzieci dopuszczalne jest podanie lekkiego posiłku przed pobraniem, o ile lekarz nie zalecił inaczej.

• Nie należy wykonywać wcześniej wysiłku fizycznego, a przed pobraniem krwi odpocząć kilka minut.

• Pacjent powinien powstrzymać się od picia kawy, herbaty oraz napojów słodzonych przez co najmniej 12 godzin przed pobraniem krwi. Przed badaniem wskazane jest wypicie szklanki wody.

• 2-3 dni przed badaniem nie spożywać alkoholu, unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, nie spożywać obfitych posiłków.

• Jeśli pacjent przyjmuje jakieś leki, należy zgłosić to przed pobraniem krwi. Jeśli istnieje taka możliwość, należy wstrzymać się z przyjęciem leków do czasu pobrania krwi.

Czynniki, które mogą mieć wpływ na wynik badania cholesterolu?

Posiłki maja niewielki wpływ na wynik badania, jednakże ze względu na częste wykonywanie tego badania z innymi składowymi lipidogramu, krew należy pobierać rano po 12-godzinnej przerwie w przyjmowaniu posiłków.

Gorączka: stężenie cholesterolu zmniejsza się w jej okresie.

Incydent sercowo-naczyniowy: stężenie cholesterolu zmniejsza się kilka tygodni po jego przebyciu.

Ciąża: stężenie cholesterolu zwiększa się nawet o 40% w ostatnich tygodniach ciąży.

Wysiłek fizyczny: obniżenie poziomu cholesterolu.

Praca zmianowa: podniesienie poziomu cholesterolu.

Jet lag: podniesienie poziomu cholesterolu.

Normy i interpretacja wyników badania cholesterolu

Wartość norm zależy od wieku (małe stężenie przy urodzeniu ulega zwiększeniu średnio o 0,50 mmol/l co 10 lat od 30. do 60. roku życia; maksymalne stężenie w wieku 60 lat) oraz płci (mniejsze u kobiet).

U osób górną granicę normy stanowią wartości:

•Poniżej 30 r.ż.: 193 mg/dl

•Po 50 r.ż.: 213 mg/dl

Dolna granica to 115 mg/dl.

Normy mogą różnić się między laboratoriami i są zależne od metody analizy próbki.

Czy wiesz, że… Stężenie cholesterolu całkowitego jest do 8% większe zimą niż latem, o 5% mniejsze przy pobieraniu krwi w pozycji siedzącej w porównaniu z pozycją stojącą.

Możliwe przyczyny odchyleń od normy wyników badania cholesterolu

Ciąża ↑
Hiperlipoproteinemie pierwotne (uwarunkowane genetycznie) ↑
Hiperlipoproteinemie wtórne (niedoczynność tarczycy, nadużywanie alkoholu, choroby wątroby, cukrzyca, leki (diuretyki tiazydowe, kortykosteroidy, beta-blokery), choroby nerek) ↑
Gorączka ↓
Zawał serca ↓
Dieta ↓/↑
Leki obniżające cholesterol ↓
Przewlekłe głodzenie ↓
Nadczynność tarczycy ↓
Zespoły złego wchłaniania ↓
Gastroenteropatie ↓
Niewydolność wątroby ↓
A-beta-lipoproteinemia ↓
Nowotwory ↓
Nadmierna aktywność fizyczna w połączeniu z dietą niskotłuszczową  ↓

Powiązane badania – co jeszcze warto zbadać?

Sprawdź, jakie badania warto wykonać razem z badaniem poziomu cholesterolu całkowitego!

Artykuły powiązane z badaniem

Lipidogram – proste badanie o dużym znaczeniu

Aby pośpiech związany z dotarciem do laboratorium nie wpłynął na wyniki badań, zachęcamy do skorzystania z pobrania krwi lub wymazu w domu za pomocą aplikacji Home Lab.