Ilona Güllü
Poliglotka, marketerka, podróżniczka. Mieszkała przez dwa lata w Turcji. Ilona była podwykonawczynią Google. Pracowała też w przeszłości jako tłumacz medyczny. Jej teksty na blogu obejmują głównie tematykę lifestyle'ową.
Data publikacji
11/12/2024
Czy w ostatnim czasie ciągle chce Ci się pić i narzekasz na nieustającą suchość w ustach? Jesz dużo więcej niż zwykle, ale nie najadasz się, a na dodatek chudniesz? Ciągle chce Ci się spać? Natomiast w nocy kilkukrotnie wstajesz do toalety? Czy po ostatnim skaleczeniu rana goiła się zdecydowanie wolniej niż zwykle? Na dodatek zauważasz, że pogorszył Ci się wzrok? Zanim po raz kolejny stwierdzisz, że to „przesilenie jesienne”, zrób badania. Bardzo możliwe, że to początki cukrzycy. Objawy te mogą rozwijać się szybko w przypadku cukrzycy typu 1, natomiast przy cukrzycy typu 2 narastają powoli, co sprawia, że początkowo mogą być niezauważone. Więcej o typach cukrzycy przeczytasz w artykule „Jak rozpoznać cukrzycę?”.
Pomiar poziomu glukozy na czczo (FPG – fasting plasma glucose) to pierwsze badanie, które warto rozważyć. Wykonuje się je po co najmniej 8 godzinach od ostatniego posiłku. Jeśli wynik pokazuje poziom glukozy na czczo wynoszący 126 mg/dl (7 mmol/l) lub więcej, jest to wyraźny sygnał, że mogą występować problemy z gospodarką cukrową.
Doustny test tolerancji glukozy (OGTT – oral glucose tolerance test) tzw. „krzywa cukrowa” jest kolejną metodą, która pozwala ocenić, jak organizm radzi sobie z dużą dawką glukozy. Najpierw pobierana jest krew na czczo, a następnie osoba badana wypija roztwór glukozy. Po dwóch godzinach przeprowadza się kolejne badanie poziomu cukru. Wynik powyżej 200 mg/dl (11,1 mmol/l) po dwóch godzinach sugeruje cukrzycę.
Pomiar poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) pomaga spojrzeć na poziom glukozy z perspektywy ostatnich 2-3 miesięcy, zamiast pojedynczego pomiaru. Wynik wynoszący 6,5% lub więcej wskazuje na podwyższony poziom cukru w dłuższym okresie i jest sygnałem, że może występować cukrzyca.
Przypadkowy pomiar poziomu glukozy we krwi (RPG – random plasma glucose) to metoda, którą można wykonać w dowolnym momencie dnia, bez względu na posiłki. Jeśli poziom glukozy wynosi 200 mg/dl (11,1 mmol/l) lub więcej, a do tego dochodzą typowe objawy, jak wzmożone pragnienie czy zmęczenie, jest to mocny argument za dalszą diagnostyką cukrzycy.
Większość z tych badań możesz wykonać z pobraniem w domu bądź miejscu pracy w dowolnym terminie. A to wszystko dzięki aplikacji Home Lab! W zakładce Lokalizacje dowiesz się, czy działamy już w Twoim mieście!
Badanie glukozy w moczu, choć jest starszą metodą diagnozy, nadal może być pomocne jako szybki test wstępny, zwłaszcza gdy dostęp do badań krwi jest utrudniony. Cukier pojawia się w moczu dopiero przy wyraźnie podwyższonym poziomie glukozy we krwi (powyżej 180 mg/dl), co sprawia, że nie jest to badanie zbyt czułe – może nie wykryć łagodniejszych postaci cukrzycy. Dlatego warto je traktować jako wskaźnik orientacyjny, ale dla dokładnej diagnozy konieczne są badania krwi, takie jak pomiar glukozy na czczo, HbA1c lub OGTT.
Czy na cukrzycę chorują też dzieci? Jeśli tak, to jak wyobrażasz sobie życie małoletniego diabetyka? Czy jest, paradoksalnie, szansa przekucia wczesnej diagnozy w coś wspaniałego? Posłuchajmy historii Mai Makowskiej, która została zdiagnozowana w wieku ośmiu lat. Prowadzi ona profil Sugar Woman.
Ja kompletnie się nie zorientowałam, że mogę mieć cukrzycę. – zaczyna swoją historię Maja. – Miałam wtedy osiem lat. Zorientowali się natomiast moi rodzice. To oni zauważyli zmiany, czyli to, że zmniejszyła się moja masa ciała i że zaczęłam bardzo dużo pić. Najpierw zaprowadzili mnie do lekarza pierwszego kontaktu, od którego dostałam skierowanie do szpitala, ponieważ trzeba było zrobić dokładniejsze badania. I to właśnie w tamtym szpitalu, po dwóch dniach mojego pobytu, zdiagnozowano u mnie cukrzycę. Pozostałam w klinice jeszcze przez dwa tygodnie. W tym czasie moi rodzice przechodzili szkolenie z zakresu opieki nad dzieckiem z cukrzycą, m.in. jak ważyć jedzenie, czy jak podawać insulinę Moje początki cukrzycy wyglądały bardziej, jakby to moi rodzice na nią chorowali, a nie ja, ponieważ z oczywistych względów, ja nie byłam w stanie sama się sobą zaopiekować. Całym moim trybem życia zarządzała mama. To ona gotowała, przeliczała jedzenie… Mnie tylko informowano o tym, o której co mam zjeść i ile do tego podać insuliny. Cała odpowiedzialność spoczywała głównie na rodzicach. – mówi.
W marcu minie 25 lat, od kiedy zdiagnozowano u Mai cukrzycę. Zapytaliśmy jej, czy zauważyła jakiekolwiek zmiany, jeśli chodzi o opiekę nad diabetykiem. Posłuchajmy:
Przez te 25 lat zmieniło się sporo - zarówno w podejściu do cukrzycy i samo monitorowanie jej. – przekonuje. – Podejście to stało się, na szczęście, bardziej elastyczne, niż to było w szpitalu. Kiedyś całe moje życie było ułożone co do godziny. Posiłki o konkretnej godzinie, mierzenie cukru o konkretnej godzinie, zero odstępstw. Życie więc było ułożone pod cukrzycę. Obecne podejście, daje „pożyć”, dzięki czemu to właśnie cukrzyca „dopasowuje się” pod pacjenta. Oczywiście, nadal musimy pamiętać, ile musimy zjeść, o jakiej, mniej-więcej, porze i jaką ilość insuliny należy podać, żeby nasz poziom cukru we krwi był odpowiedni. W dalszym ciągu musimy przestrzegać podstawowych zasad.
Maja Makowska ewidentnie przekuła tę, narzuconą jej w przeszłości przez cukrzycę, wojskową dyscyplinę, na swoją korzyść. Młoda diabetyczka aktywnie uczy społeczność na temat faktów i mitów związanych z cukrzycą, podróżuje, a także bierze udział w zawodach sportowych. W 2022 roku pokonała podwójnego Iron Man’a w przeciągu niecałych 30 godzin. Jest to niezwykle inspirujące! Ale czy cukrzyca tego nie utrudnia?
Jeśli chodzi o cukrzycę i sport, jest trudniej, ale da się! Udało mi się to wszystko osiągnąć metodą prób i błędów, czyli testowania różnego rodzaju jedzenia i dopasowywania różnych jednostek insuliny. Da się dzięki temu funkcjonować jak zdrowy człowiek. Aczkolwiek, musimy wiedzieć dużo więcej na temat cukrzycy, a przede wszystkim słuchać swoje organizmu, analizować sygnały, które nam wysyła i wyciągać z tego wnioski. Tylko w ten sposób osiągniemy progres, zwłaszcza, jeśli myślimy, na przykład, o bieganiu czy jeżdżeniu na rowerze.
Jak wspomniała nasza bohaterka, stałym elementem życia diabetyka jest monitorowanie poziomu cukru we krwi. Dzięki czemu można w miarę szybko zareagować w przypadku spadku poziomu glukozy lub jej nagłego wzrostu (oba przypadki mogą być niebezpieczne dla Pacjenta). Istnieją dwa rodzaje urządzeń, dzięki którym możemy takiego pomiaru dokonać.
Glukometr – to małe urządzenie, które analizuje kroplę krwi pobraną z palca. Umożliwia to szybki pomiar w domu i pomaga reagować na zmiany wynikające z diety, aktywności fizycznej, stresu czy stosowania leków. Glukometr sprawdzi się w przypadku osób, które potrzebują jedynie okresowych pomiarów, a nie całodobowego monitorowania (np. przed posiłkami, snem, po aktywności fizycznej lub podczas podróży).
CGM (System Ciągłego Monitorowania Glukozy) – CGM jest nowoczesnym urządzeniem, które zyskuje coraz większą popularność. Bezinwazyjnie rejestruje poziom cukru przez całą dobę, często w formie małego sensora umieszczanego pod skórą. Dane te można śledzić na smartfonie, co umożliwia bieżące obserwowanie trendów i alarmowanie o nagłych zmianach poziomu cukru. CGM są szczególnie pomocne dla osób z cukrzycą typu 1 oraz dla tych, którzy potrzebują częstej kontroli glukozy. Systemy te pozwalają dostosować tryb życia Pacjenta oraz stosowanie leków do zmian poziomu cukru we krwi.
Nie jest tajemnicą, że po diagnozie diabetyk zaczyna swoją terapię przede wszystkim od zmian w diecie. Co powinien spożywać, a czego zdecydowanie unikać?
| Produkt | IG | Produkt | IG |
|---|---|---|---|
| Brokuły | 15 | Mleko | 31 |
| Kalafior | 15 | Gruszki | 33 |
| Szpinak | 15 | Ser feta | 34 |
| Jarmuż | 15 | Śliwki | 35 |
| Orzechy włoskie | 15 | Jogurt naturalny | 35 |
| Migdały | 15 | Jabłka | 36 |
| Wiśnie | 22 | Marchewka | 35 |
| Grejpfrut | 25 | Truskawki | 41 |
| Czekolada gorzka (70-85%) | 25 | Makaron pełnoziarnisty | 45 |
| Fasola nerkowa | 24 | Ryż brązowy | 50 |
| Ciecierzyca | 28 | Chleb żytni pełnoziarnisty | 50 |
| Kasza jęczmienna | 28 | Jagody | 53 |
| Czerwona soczewica | 27 | Komosa ryżowa | 53 |
| Fasola czarna | 30 | Płatki owsiane (pełne) | 55 |
Pamiętaj o regularnym spożywaniu posiłków, w szczególności jedzeniu mniejszych porcji o stałych porach dnia. Pomoże Ci to kontrolować poziom glukozy we krwi i dzięki temu unikniesz gwałtownym spadkom cukru, który objawia się m.in. zawrotami głowy, osłabieniem, przyspieszonym biciem serca czy potliwością.
| Produkt | IG |
|---|---|
| Biały chleb | 70-85 |
| Ciastka, ciasta, słodycze | 75-95 |
| Batoniki energetyczne | 70-85 |
| Gofry | 80-85 |
| Chipsy | 70-75 |
| Płatki kukurydziane | 80-85 |
| Płatki ryżowe | 82 |
| Ziemniaki (gotowane) | 82 |
| Kremy czekoladowe (słodzone) | 80 |
| Biały ryż | 72 |
| Makarony (z białej mąki) | 60-70 |
| Wafelki | 75 |
| Napoje gazowane słodzone | 75-85 |
| Soki owocowe (słodzone) | 60-75 |
| Ketchup (słodzony) | 60-70 |
| Kasza manna | 75 |
| Cukier (biały, brązowy) | 65-70 |
Cukry proste: Unikaj produktów słodzonych i słodyczy, które powodują szybki wzrost glukozy we krwi, np. słodycze czy napoje gazowane.
Tłuszcze trans i nasycone: Unikaj produktów zawierających tłuszcze trans, które występują m.in. w fast foodach, margarynach, przetworzonych produktach piekarniczych. Warto ograniczyć też tłuszcze nasycone, które znajdują się w czerwonym mięsie, tłustych produktach mlecznych i smażonych potrawach.
Alkohol: Zawartość alkoholu może wpływać na poziom glukozy, zwłaszcza w połączeniu z niskokalorycznymi dietami, powodując wahania poziomu cukru. Alkohol w nadmiarze jest także bogaty w puste kalorie, które mogą prowadzić do problemów z wagą. O innych powodach, dla którego warto ograniczyć alkohol, przeczytasz w artykule Czym jest „Suchy Styczeń”?
Podsumowując, choć cukrzyca jest chorobą towarzyszącą Pacjentowi przez całe jego życie i wymaga dostosowania się do szeregu zasad, funkcjonowanie z nią nie musi się wiele różnić od życia zdrowego człowieka. Dzięki odpowiedniej opiece medycznej, diecie, edukacji i wsparciu bliskich, osoby z cukrzycą mogą cieszyć się aktywnym, pełnym życiem, realizując swoje pasje, pracując zawodowo, a także uczestnicząc w życiu społecznym. Kluczowym elementem jest jednak systematyczność w monitorowaniu glikemii, stosowaniu zbilansowanej diety oraz dbanie o regularną aktywność fizyczną, co pozwala na zmniejszenie ryzyka powikłań i utrzymanie dobrego samopoczucia przez wiele lat.
Nasze kanały dostępu socialmedia
