Estradiol - normy, badania, interpretacja wyników

Co to jest estradiol?

Estradiol to hormon płciowy z grupy estrogenów, który odgrywa kluczową rolę w organizmie człowieka, zwłaszcza u kobiet. Jest najsilniejszym naturalnym estrogenem. Powstaje głównie w jajnikach (u kobiet w wieku rozrodczym), w mniejszych ilościach także w nadnerczach i w tkance tłuszczowej. U mężczyzn również występuje, choć w dużo niższym stężeniu – produkowany jest m.in. w jądrach i przez aromatyzację testosteronu.

Funkcje estradiolu:

reguluje cykl miesiączkowy i owulację,
odpowiada za rozwój i utrzymanie żeńskich cech płciowych,
wpływa na rozwój piersi i błony śluzowej macicy,
ma znaczenie dla gospodarki wapniowo-kostnej (chroni kości przed osteoporozą),
działa ochronnie na układ sercowo-naczyniowy,
oddziałuje również na nastrój i funkcje poznawcze.

Poziom estradiolu zmienia się w ciągu cyklu miesiączkowego oraz spada po menopauzie.

Większość estradiolu krąży związana z białkami (m.in. SHBG – sex hormone binding globulin oraz albuminą). Tylko frakcja wolna (ok. 1–2%) jest biologicznie aktywna.

Mechanizm działania:

Działanie genomowe (wolne, długotrwałe): Estradiol wnika do komórki i wiąże receptor estrogenowym (ER) w cytoplazmie lub jądrze. Kompleks estradiol–receptor łączy się z DNA w tzw. elementach odpowiedzi na estrogeny (ERE). Dochodzi do aktywacji lub hamowania transkrypcji określonych genów. Skutek: produkcja białek odpowiedzialnych m.in. za proliferację endometrium, rozwój piersi, metabolizm kości.

Działanie niegenomowe (szybkie): Estradiol może aktywować receptory błonowe i uruchamiać szlaki sygnałowe (np. kinazy MAPK, PI3K/AKT). Powoduje to szybkie zmiany, np. w kurczliwości naczyń, przewodnictwie nerwowym czy metabolizmie komórki.

Efekty biologiczne estradiolu

Układ rozrodczy: proliferacja endometrium, owulacja, przygotowanie macicy do implantacji.

Układ kostny: hamowanie resorpcji kostnej, utrzymanie gęstości mineralnej.

Układ sercowo-naczyniowy: rozszerzanie naczyń, poprawa profilu lipidowego.

Układ nerwowy: wpływ na nastrój, pamięć, neuroprotekcja.

Skóra i tkanka łączna: poprawa elastyczności i nawodnienia.

Kto powinien wykonać badanie?

Kobiety przy zaburzeniach miesiączkowania (brak miesiączki, nieregularne cykle, bardzo obfite lub skąpe krwawienia),
Kobiety przy podejrzeniu zaburzeń owulacji (np. w diagnostyce niepłodności),
Kobiety w trakcie monitorowania stymulacji owulacji (np. w procedurze in vitro),
Kobiety przy objawach przedwczesnego wygasania czynności jajników lub menopauzy (uderzenia gorąca, brak miesiączki, osteoporoza),
Kobiety w przypadku podejrzenia zespółu policystycznych jajników (PCOS),
Kobiety przy podejrzeniu guzów jajnika wydzielających estrogeny.
Mężczyźni przy niepłodności,
Mężczyźni przy objawach ginekomastii (powiększenie piersi),
Mężczyźni przy obniżonym libido lub zaburzeniach erekcji,
Mężczyżni przy podejrzeniu guzów jądra lub nadnerczy.
Dzieci i młodzież w przypadku przedwczesnego lub opóźnionego dojrzewania płciowego,
Podczas monitorowania terapii hormonalnej (np. u kobiet w HTZ, u osób transpłciowych w trakcie terapii estrogenowej),
Podczas kontroli poziomu estrogenów po usunięciu jajników lub jąder,
W diagnostyce niektórych chorób wątroby i nadnerczy.

Sprawdź jak łatwe i komfortowe może być pobranie w domu!

Google 2.png

Kiedy i jak często wykonywać badanie estradiolu?

U kobiet w wieku rozrodczym:

W diagnostyce zaburzeń cyklu/płodności: – zwykle 2.–5. dzień cyklu (faza folikularna – ocena funkcji jajników), – czasem dodatkowo w okolicy owulacji (ok. 12.–14. dnia) dla oceny szczytu, – w fazie lutealnej (ok. 21. dnia w cyklu 28-dniowym) w celu oceny prawidłowości drugiej fazy.
W procedurach wspomaganego rozrodu (np. in vitro): badanie może być wykonywane wielokrotnie w trakcie stymulacji, aby monitorować wzrost pęcherzyków.

U kobiet po menopauzie:

W dowolnym dniu – wynik zwykle niski; badanie służy głównie do potwierdzenia menopauzy lub kontroli terapii hormonalnej.

U mężczyzn:

W dowolnym dniu – nie ma cyklicznych wahań jak u kobiet.

U dzieci i młodzieży:

W dowolnym momencie – w diagnostyce przedwczesnego lub opóźnionego dojrzewania.

Jak często badać estradiol?

Diagnostyka zaburzeń cyklu/płodności: zwykle kilka oznaczeń w jednym cyklu (folikularna – owulacja – lutealna).
Monitorowanie terapii hormonalnej (HTZ, terapia u osób transpłciowych): co 3–6 miesięcy na początku, później rzadziej, według zaleceń lekarza.
Niepłodność/in vitro: nawet codziennie lub co 2–3 dni podczas stymulacji jajeczkowania.
U mężczyzn z ginekomastią/hipogonadyzmem: zwykle jednorazowo, chyba że lekarz zaleci kontrolne powtórzenie.
U dzieci: w zależności od objawów, zwykle pojedyncze oznaczenie lub kontrolne co kilka miesięcy.

Jak się przygotować do badania estradiolu?

Przed pobraniem krwi:

• Pacjent powinien być na czczo, badanie wykonać w godz. 7.00-10.00. Parametr wykazuje zmienność dobową. Należy dążyć do wykonywania oznaczeń o zbliżonej porze.

• Jeśli pacjent bierze hormony, leki antykoncepcyjne, leki wpływające na gospodarkę hormonalną – należy poinformować o tym fakcie lekarza.

• Stres i wysiłek: unikaj dużego wysiłku i silnego stresu w dniu poprzedzającym badanie – kortyzol może wpływać na steroidogenezę.

• Alkohol i używki: najlepiej unikać w ciągu doby przed badaniem.

Czynniki, które mogą mieć wpływ na wynik badania estradiolu

Faza cyklu miesiączkowego: największy wpływ; najniższy w fazie folikularnej, najwyższy przed owulacją.

Ciąża: znaczny wzrost estradiolu (produkcja przez łożysko).

Menopauza: naturalny spadek estradiolu.

Masa ciała/tkanka tłuszczowa – tkanka tłuszczowa produkuje estrogeny (aromatyzacja androgenów).

Leki: antykoncepcja hormonalna (tabletki, plastry, implanty), hormonalna terapia zastępcza (zawiera estrogeny/progestageny), leki stymulujące owulację (np. klomifen, gonadotropiny), leki przeciwpadaczkowe (np. karbamazepina, fenytoina), psychotropowe i tarczycowe, steroidy anaboliczne (mogą obniżać naturalny estradiol - supresja osi hormonalnej), zioła/suplementy (np. fitoestrogeny z soi, koniczyna czerwona).

Stres: wysoki poziom kortyzolu może zmienić gospodarkę hormonalną (szczególnie przy przewlekłym stresie).

Intensywny wysiłek fizyczny: może wpłynąć na poziom hormonów płciowych.

Normy i interpretacja wyników badania estradiolu

Normy estradiolu (wartości w pg/mL i pmol/L*)

Grupa / Faza	pg/mL	pmol/L
Kobiety – faza folikularna	30 – 120	110 – 440
Przedowulacyjny szczyt	130 – 370	480 – 1360
Faza lutealna	70 – 250	250 – 910
Po menopauzie	< 20	< 70
Mężczyźni	10 – 50	37 – 180
Dzieci (przed dojrzewaniem)	< 20	< 70

Normy estrogenu różnią się w zależności od fazy cyklu miesiączkowego oraz wieku pacjentki. W celu otrzymania pełnej, kompleksowej interpretacji wyników badania należy zestawić je ze stężeniami innych hormonów płciowych oraz odnieść do dodatkowych czynników klinicznych, takich jak m.in. współwystępujące schorzenia lub obecnie przyjmowane leki.

Normy mogą różnić się między laboratoriami i są zależne od metody analizy próbki.

Możliwe przyczyny odchyleń od normy wyników badania estradiolu

Zespół policystyczny jajników (PCOS) ↑
Zbyt wczesne pobranie krwi – badanie wykonane przed wzrostem estrogenu ↓
Pierwotna niewydolność jajników (np. przedwczesne wygasanie czynności jajników – POF) ↓
Zespół Turnera i inne choroby genetyczne ↓
Niedoczynność przysadki lub podwzgórza ↓
Menopauza ↓
Przewlekły stres ↓
Niedożywienie ↓
Nadmierny wysiłek fizyczny ↓
Ciąża ↑
Owulacja ↑
Ciąża mnoga ↑
Długotrwałe stosowanie leków antyestrogenowych (np. tamoksyfen, inhibitory aromatazy) ↓
Nowotwory jajnika, jąder lub nadnerczy ↑
Guzy nadnerczy lub jąder wydzielające estrogeny ↑
Zaburzenia pracy wątroby ↑
Hipogonadyzm u mężczyzn ↓

Czy wiesz, że...

Estradiol moduluje neuroprzekaźniki, np. serotoninę i dopaminę, co może tłumaczyć zmiany nastroju w cyklu miesiączkowym i w okresie menopauzy.

Działa osteoprotekcyjnie (zapobiega osteoporozie) i korzystnie wpływa na śródbłonek naczyń krwionośnych, zmniejszając ryzyko miażdżycy.

U kobiet poziom estradiolu wzrasta w czasie owulacji, co zwiększa atrakcyjność fizyczną i społeczną – wpływ na zachowania seksualne i percepcję zapachu partnera.

Badania pokazują, że estradiol może poprawiać pamięć werbalną i zdolności poznawcze u kobiet w okresie reprodukcyjnym.

Poziom estradiolu wpływa na cykle snu – spadek estrogenów w menopauzie często wiąże się z problemami ze snem.

Powiązane badania – co jeszcze warto zbadać?

TSH
fT3
fT4
Progesteron
LH (hormon luteinizujący)
FSH (hormon folikulotropowy)
Testosteron
Prolaktyna

Sprawdź, jakie badania warto wykonać razem z badaniem poziomu estradiolu!

Artykuły powiązane z badaniem

Diagnostyka chorób tarczycy

Badania laboratoryjne w ciąży

Aby pośpiech związany z dotarciem do laboratorium nie wpłynął na wyniki badań, zachęcamy do skorzystania z pobrania krwi lub wymazu w domu za pomocą aplikacji Home Lab.