Joanna Lewandowska-Bieniek
Dietetyk, diagnosta laboratoryjny i fitoterapeuta w jednym! Jej pasją jest szeroko pojęte zdrowie, które wspiera dietą oraz ziołami.
Data publikacji
8/29/2025
Hormon luteinizujący (LH) to to hormon wytwarzany przez przedni płat przysadki mózgowej, który odgrywa kluczową rolę w regulacji układu rozrodczego u kobiet i mężczyzn.
U kobiet:
LH razem z FSH (hormonem folikulotropowym) kontroluje cykl miesiączkowy.
Jego nagły wzrost w połowie cyklu wywołuje owulację – pęknięcie dojrzałego pęcherzyka jajnikowego (Graafa) i uwolnienie komórki jajowej.
Po owulacji stymuluje tworzenie ciałka żółtego, które produkuje progesteron niezbędny do utrzymania wczesnej ciąży.
U mężczyzn:
U obojga płci
Mechanizm działania:
Efekty u kobiet
W komórkach tekalnych: stymuluje produkcję androgenów (np. androstendionu).
Te androgeny są przekształcane w estrogeny (estradiol) w komórkach ziarnistych pod wpływem FSH.
Gwałtowny wzrost LH w połowie cyklu → aktywacja enzymów proteolitycznych → pęknięcie pęcherzyka i owulacja.
Po owulacji LH przekształca pęcherzyk w ciałko żółte, które produkuje progesteron potrzebny do przygotowania endometrium na ewentualną ciążę.
Efekty u mężczyzn
W komórkach Leydiga: LH pobudza syntezę testosteronu przez aktywację enzymów szlaku steroidogenezy.
Testosteron działa lokalnie na komórki Sertoliego (gdzie wspiera dojrzewanie plemników) oraz ogólnoustrojowo (wpływa na rozwój cech płciowych, libido, masę mięśniową).
Sprzężenie zwrotne
-Wysoki poziom testosteronu, estrogenów lub progesteronu hamuje wydzielanie GnRH i LH (sprzężenie zwrotne ujemne).
Kobiety, u których występują problemy z zajściem w ciążę (diagnostyka niepłodności),
Kobiety, u których cykle miesiączkowe są nieregularne lub brak miesiączki (amenorrhoea),
Kobiety, u których podejrzewa się zespół policystycznych jajników (PCOS),
Kobiety, u których istnieje podejrzenie przedwczesnej lub opóźnionej menopauzy,
Kobiety, u których planuje się monitorowanie owulacji (często razem z FSH i estradiolem).
Mężczyźni, u których występuje niepłodność (ocena spermatogenezy i funkcji hormonalnej jąder),
Mężczyźni, u których podejrzewa się hipogonadyzm (niedobór testosteronu),
Mężczyźni, u których pojawiają się objawy takie jak: obniżone libido, zaburzenia erekcji, spadek masy mięśniowej, ginekomastia.
Dzieci i młodzież w diagnostyce przedwczesnego dojrzewania płciowego (zbyt wczesny rozwój cech płciowych),
Dzieci i młodzież przy podejrzeniu opóźnionego dojrzewania płciowego.
LH często oznacza się razem z innymi hormonami (FSH, estradiolem, progesteronem, testosteronem, prolaktyną), aby dokładnie ocenić działanie osi podwzgórze–przysadka–gonady.
U kobiet:
W diagnostyce płodności/cyklu miesiączkowego:
Najczęściej oznacza się między 2. a 5. dniem cyklu (razem z FSH), aby ocenić rezerwę jajnikową i równowagę hormonalną.
W przypadku monitorowania owulacji badanie można powtarzać kilka razy w cyklu (ok. 12.–16. dnia), aby uchwycić tzw. pik LH, który wywołuje owulację.
W diagnostyce PCOS lub zaburzeń miesiączkowania – wystarczy pojedyncze badanie, zwykle we wczesnej fazie cyklu.
W okresie menopauzy – oznaczenie wykonuje się jednorazowo, jeśli są objawy sugerujące wygasanie czynności jajników.
U mężczyzn:
Badanie można wykonać w dowolnym dniu, bo LH nie podlega rytmowi cyklicznemu.
Najczęściej wystarcza jednorazowe oznaczenie, np. w diagnostyce niepłodności czy niedoboru testosteronu.
Czasem lekarz może zlecić kilkukrotne badania w odstępach czasu, jeśli trzeba ocenić dynamikę wydzielania hormonów.
U dzieci i młodzieży
Badanie wykonuje się przy podejrzeniu przedwczesnego lub opóźnionego dojrzewania płciowego.
Najczęściej wystarcza pojedyncze oznaczenie, ale czasem trzeba je powtórzyć lub uzupełnić o testy stymulacyjne (np. po podaniu GnRH).
Jak często badać hormon luteinizujący (LH)?
Diagnostyka zaburzeń cyklu/płodności: zwykle 2.–5. dzień cyklu, czasem dodatkowo w połowie cyklu (monitorowanie owulacji).
Przy leczeniu hormonalnym (np. w niepłodności, IVF, zaburzeniach hormonalnych): lekarz może zlecać badania wielokrotnie w trakcie terapii, aby dobrać dawki leków. Przy monitorowaniu owulacji – badanie może być wykonywane codziennie lub co 1–2 dni w okolicach połowy cyklu, aż do wykrycia piku LH.
U mężczyzn: zwykle jednorazowo, chyba że lekarz zaleci kontrolne powtórzenie.
U dzieci: w zależności od objawów, zwykle pojedyncze oznaczenie lub kontrolne co kilka miesięcy.
Przed pobraniem krwi:
• Pacjent powinien być na czczo, badanie wykonać w godz. 7.00-10.00. Parametr wykazuje zmienność dobową. Należy dążyć do wykonywania oznaczeń o zbliżonej porze.
• Jeśli pacjent bierze hormony, leki antykoncepcyjne, leki wpływające na gospodarkę hormonalną – należy poinformować o tym fakcie lekarza.
• Stres i wysiłek: unikaj dużego wysiłku i silnego stresu w dniu poprzedzającym badanie – kortyzol może wpływać na steroidogenezę.
• Alkohol i używki: najlepiej unikać w ciągu doby przed badaniem.
Faza cyklu miesiączkowego: największy wpływ;
Menopauza: naturalny spadek LH.
Leki: antykoncepcja hormonalna (tabletki, plastry, implanty), hormonalna terapia zastępcza (zawierająca estrogeny/progestageny), leki stymulujące owulację (np. klomifen, gonadotropiny), leki przeciwpadaczkowe (np. karbamazepina, fenytoina), psychotropowe i tarczycowe, steroidy anaboliczne, zioła/suplementy. Stres: wysoki poziom kortyzolu może zmienić gospodarkę hormonalną (szczególnie przy przewlekłym stresie).
Intensywny wysiłek fizyczny: może wpłynąć na poziom hormonów płciowych.
Normy LH u kobiet
| Faza cyklu / stan | Normy LH (mIU/ml) | Uwagi |
|---|---|---|
| Faza folikularna (2.–5. dzień) | 2–10 | Pomiar wczesnej fazy cyklu – ocena rezerwy jajnikowej |
| Faza owulacyjna (pik LH) | 20–100 | Wywołuje owulację – testy owulacyjne wykrywają ten wzrost |
| Faza lutealna | 1–14 | Po owulacji LH spada, ciałko żółte produkuje progesteron |
| Po menopauzie | 15–62 | Brak hamowania przez estrogeny → wysoki LH i FSH |
Normy LH u mężczyzn
| Stan | Normy LH (mIU/ml) | Uwagi |
|---|---|---|
| Dorosły mężczyzna | 1,8–8,6 | Stabilne w ciągu dnia, rzadko pulsacyjne skoki mają znaczenie kliniczne |
| Starzenie / niedobór testosteronu | może wzrosnąć lub pozostać w normie | Pomaga różnicować pierwotny vs. wtórny hipogonadyzm |
Normy LH u dzieci
| Płeć / wiek | Normy LH (mIU/ml) |
|---|---|
| Niemowlęta | 0–3 |
| Przed dojrzewaniem | <0,3–0,5 |
| W okresie dojrzewania (pubertalny wzrost) | 0,3–12 |
Wynik LH trzeba zawsze interpretować razem z FSH, estradiolem (u kobiet) lub testosteronem (u mężczyzn).
Normy mogą różnić się między laboratoriami i są zależne od metody analizy próbki.
Czy wiesz, że...
U kobiet w menopauzie naturalnie obserwuje się wysokie stężenia LH i FSH (bo brak jajnikowej produkcji estrogenów i progesteronu znosi hamowanie przysadki).
„Pik LH” wyznacza owulację – gwałtowny wzrost stężenia LH w połowie cyklu (tzw. pik LH) jest tak charakterystyczny, że na jego podstawie działają popularne testy owulacyjne dostępne w aptekach.
LH jest podobny do hormonu ciążowego – receptor LH jest ten sam, co dla gonadotropiny kosmówkowej (hCG), hormonu produkowanego w ciąży. Dlatego hCG „przejmuje rolę” LH po zapłodnieniu i podtrzymuje ciałko żółte, żeby wytwarzało progesteron.
Stosunek LH do FSH jest ważny diagnostycznie – u zdrowej kobiety wynosi ok. 1:1, a w PCOS często jest przesunięty na korzyść LH (nawet 2:1 lub więcej).
Wpływa na płodność nie tylko kobiet, ale i mężczyzn – bez LH komórki Leydiga nie produkują testosteronu, a więc nie powstają plemniki.
Sprawdź, jakie badania warto wykonać razem z badaniem poziomu estradiolu!
Nasze kanały dostępu socialmedia
